Vrije wil en complexiteit

[carelvanheugten]

Hallo Tijs,

Welkom op 'Heeft de mens een vrije wil?"

Ik heb een lange reactie, geen gecopy en paste, zoals je van mij gewend bent.

Het is jammer dat je eerdere reacties niet op dit onderwerp staan. Nu is het een zoekplaatje. Laat ik beginnen met op jouw post te reageren, daar zit al meer dan voldoende in voorlopig.

Persoonlijk worstel ik nogal met dit onderwerp en tegelijk heeft het mijn grote interesse. Ja, ook deze Carel is een –erg- complex mens en allerlei visies en impressies buitelen over elkaar heen. Soms leidend tot inzicht, vaker leidend tot oprechte verbazing over de aard der dingen.

Wat jouw samenvattingen betreft, waar je nu druk mee bent, ik ben daar erg in geinteresseerd, ik zou deze graag van je ontvangen als je zover bent. Ik ben iets dergelijks van plan, alhoewel ik natuurlijk veel minder posts heb dan jij. Als ik daarmee klaar bent mag je hem hebben als je wilt. Wel denk/verwacht ik dat mijn samenvatting bij mij een ontwikkeling te zien zal geven, naar meer geloven. Iets wat ik een jaar geleden echt niet voor mogelijk had gehouden. Hoe zou een discussie met mezelf van een jaar geleden nu verlopen? Over het complexe thema ‘Wat betekent God voor mij, laat Hij me vrij of niet en wat heb ik Hem te bieden?’ Ik denk dat die discussie, die nu niet meer gevoerd kan worden, ook veel over het thema ‘vrije wil’ zegt.

Ik heb een geheugen als een pot en dus kan ik me wel wat visies en antwoorden van een jaar geleden voor de geest halen. Met de bias die ons geheugen kenmerkt, dat wel. Ik zou gezegd hebben: “Mensen kennen zichzelf vaak zo slecht dat de vraag of ze al of niet een vrije wil hebben al meteen verzandt in het overheersende niet-weten”. Vrije wil zou derhalve in mijn typering geen issue zijn geweest. Alles is, zou ik hebben gezegd ingekaderd door het spanningsveld zelfzucht/altruisme en de bekende drie minuten in het verleden en drie minuten in de toekomst die ons leven begrenzen, meer rest ons niet.

Dit lijkt een sombere visie maar dat is het niet. Ik ben geen somber mens. Wel probeer ik tot de kern der dingen door te dringen, dat is ook professioneel altijd mijn intentie geweest. Ik ben altijd al diep doordrongen geweest van de talloze onvermogens die we in ons leven moeten leren te hanteren en hoe vrije wil daarin past is/wordt pas interessant als je je leven enigszins op orde hebt, weet wat je beweegt, de strijd kent tussen egoisme en altruisme die in ieder van ons woedt, je de tijd neemt om zelfreflectie een plaats te geven, je de biologische ik en de spirituele ik een plaats hebt gegeven en nog heel veel meer.

Bij mij kwam daarbij dat ik, muzikaal zijnde, ontdekte dat ik muziek kon componeren. En dat bracht weer heel nieuwe vergezichten aan de oppervlakte. Inmiddels, zeker 60 complete muziekstukken, met alle partijen erbij, verder, heeft dit ook weer een plaats gekregen. Wel liet deze creatieve periode een onbeantwoorde vraag achter die weer alles met vrije wil te maken heeft: “waar komt die creativiteit vandaan?” Zit dat in je of is er een of andere in-externe kracht werkzaam die diep binnen in je een of andere muzikale deur openzet. Ik heb sterk het gevoel gekregen dat de muziek jouw uitkiest, jouw als vertolker benoemt om het ‘te baren’. Daar heb je maar zeer ten dele zelf wat over te zeggen. Soms zit ik achter de vleugel en komt er niks, helemaal niks. En soms moet ik naar die vleugel en stromen de ideeen eruit. Bandrecorder aan en later uitwerken. Alsof je verbonden bent met een of ander creatief centrum, ergens ver weg of misschien juist heel dichtbij.

In mijn gesprekken met Gert en de dialogen op dit EO forum is daar iets bijgekomen. Namelijk dit: Het diepe besef dat het feit dat wij er zijn geen toeval is, dat er een instantie bestaat die het goed met ons/mij voor heeft. Een instantie die zich pas laat kennen als je daar rijp/klaar voor bent. Ook nieuwe twijfel: gevoed door de ontketende ergernis over de stijl waarop sommigen zich op het Darwin forum profileren, want daar kan ik slecht tegen, en ook ergernis over de wijze waarop sommige stromingen kinderen menen te moeten indoctrineren.

Dit alles aangestipt hebbende ben ik tot de overtuiging gekomen dat er een God actief moet zijn, over de wijze waarop Hij actief is heb ik geen flauw idee. Vrije wil kan daarmee niet louter als natuurwetenschappelijk fenomeen worden beschouwd. Er ontbreekt daarmee een component, die ik zelfs niet zou kunnen benoemen, alhoewel ik wel een poging waag, want zo zit ik in elkaar: “die twee miljoen jaar waarin de mens als afsplitsing van ‘de laatste gemeenschappelijke voorouder’ zich heeft ontwikkeld is te kort om de eindeloze complexe geest die wij hebben te kunnen ontwikkelen. Die ‘geest’ is ook nog eens onaf, allerlei centra in onze hersenen doen hun eigen ding en daarmee is ook natuurwetenschappelijk vrije wil nog steeds een onderwerp dat prominent op de agenda moet prijken.

Jouw ‘De mens is meer dan een chemische fabriek of een machine.
Ik geloof dat er meer is, dat een mens een vrije wil heeft, vrije keuzes kan maken.’ deel ik dus. Alleen helpt het me niet echt verder op het onderwerp ‘vrije wil’, omdat het zo zou kunnen zijn dat de echt bepalende processen/kenmerken zich net buiten onze waarnemingshorizon afspelen. En misschien is dat wel zo bedoeld ook.

Hier laat ik het even bij.

Carel

[Determinist]

De mens is meer dan een chemische fabriek of een machine

De mens.

En andere organismen ?

Een aap?
Een hond ?
Een bacterie ?
Een virus ?
DNA ?


Ik geef toe, het is meer dat de losse onderdelen samen, echter zie ik dit als een concept, welke op het "mens" niveau ontstaat.

De mens is het verre gevolg van de eerste cel. Wat erbij gekomen is blijft in mijn ogen pure logische resultaten in de tussenliggende stappen.

In het DNA van de mens zit niets "abacadaba's".