Regelmatig wordt op deze en andere sites geschreven over ‘geloof’ en – naar het mij voorkomt – heeft dat woord veel verschillende betekenissen. Of iedereen dát in het snotje heeft? Dat weet ik niet zeker (understatement!). Vandaar dat ik zomaar wat persoonlijke gedachten drop over ‘geloof’. Het is vrijblijvend, niet opdringerig bedoeld dus en tegelijkertijd uitnodigend. Mijn ideaal is: doodrustig, gezapig, kalmpjes nadenken over dat woord geloof. Ik bedoel wel: zelf nadenken en niet, als je b.v. iets voor het eerste hoort, meteen reactief op tilt slaan omdat je iets voor het eerst hoort; ook niet met geslepen debattrucjes of allerhande gezagsargumenten aankomen. Gewoon rustig lezen en dan zelf een poosje rustig en logisch nadenken.
(Mocht deze manier van doen niet bevallen of ergeren, dan hoor ik het wel.)
1. Geloven als vermoeden of vooronderstelling.
Vraag: “Wanneer was de eerste EO Jongerendag”? Antwoord: “Eh… in 1974, geloof ik".
Vraag: “Waar is Jan”? Antwoord: In de schuur, geloof ik”.
Vraag: "Geloof jij dat er snel een nieuw kabinet komt”? Antwoord: "Neen, dat geloof ik niet".
Drie 'geloven', respectievelijk over het verleden, het heden en de toekomst. En alle drie die geloven getuigen van enige onzekerheid maar zijn te eniger tijd op hun juistheid te controleren: te verifiëren of te falsificeren. Als dat klaar is, dán is het zeker of de eerste EO Jongerendag in 1974 was of niet, of Jan in de schuur is of elders en of op een nieuw kabinet nog een lange tijd gewacht moeten worden of niet.
Als het om uitspraken over ingewikkelde samenhangen in de werkelijkheid gaat, dan spreken we vaak van een 'veronderstelling' of ‘vooronderstelling’ of nóg wetenschappelijker over een ‘hypothese’. Dergelijke vooronderstellingen vormen dan de basis of het uitgangspunt van een wetenschappelijke theorie. Aan elke theorie ligt een vooronderstelling (geloof) ten grondslag ("Laten we voorlopig aannemen dat…") en kan op die manier de 'grondslag' van wetenschap worden genoemd.
Een vooronderstelling moet zodanig zijn geformuleerd dat hij te onderzoeken is op juistheid, hij moet verifieerbaar of falsifieerbaar zijn. Het geloof in de vooronderstelling is noodzakelijkerwijs voorlopig en moet – als dat mogelijk of haalbaar is – op de duur plaats maken voor zeker weten. Ook dát weten is zelf nooit volmaakt of volledig, maar precies even zeker als uit al het onderzoek van alle onderzoekers-tot-dan-toe naar voren is gekomen. Dit geloven is mogelijk de brug naar beter weten. Het zijn uitgerekend de wetenschappelijke zekerheden die rationeel im Frage gestellt kunnen worden.
In deze context:
Vraag 1: “Wanneer heeft God de wereld geschapen”? Antwoord: “Zesduizend jaar geleden, geloof ik”. Wat voor geloof is dat? (Of: welk geloof is dat niet?) Wat is hierop uw antwoord?
Vraag 2: "Wat is de lengte van een el"? Antwoord: "67 cm, geloof ik". Wat voor geloof is dat? (Of: welk geloof is dat niet?) Wat is hierop uw antwoord?
Vraag 3: “Wat is de oorzaak van deze natuurramp”? Antwoord: “Gods wil, geloof ik”. Wat voor geloof is dat? (Of: welk geloof is dat niet?) Wat is hierop uw antwoord?
Vraag 4: "Wat is het soortelijk gewicht van ijzer"? Antwoord: "Ongeveer 56, geloof ik". Wat voor geloof is dat? (Of: welk geloof is dat niet?) Wat is hierop uw antwoord?
Vraag 5: “Hoe zal de Heer bij het einde der tijden terugkeren”? Antwoord: “Op de wolken des hemels”. Wat voor geloof is dat? (Of: welk geloof is dat niet?) Wat is hierop uw antwoord?
Vraag 6: "Hoever staat de zon van de aarde"? Antwoord: "± 150 miljoen KM, geloof ik". Wat voor geloof is dat? (Of: welk geloof is dat niet?) Wat is hierop uw antwoord?
Vraag 7: “Hoe zit dat nou precies met die Drie-eenheid”? Antwoord: dat zijn, geloof ik, drie afzonderlijke personen die alle drie God zijn omdat ze over dezelfde natuur beschikken”. Wat voor geloof is dat? (Of: welk geloof is dat niet?) Wat is hierop uw antwoord?
Ik ben benieuwd naar eventuele reacties.
Er komen mogelijk nog een paar stukjes.
Groeten.
Fons.
