Eelco schreef:carel schreef:
Persoonlijk denk ik trouwens dat evolutie zich vrijwel volledig in de fase van 'ver uit evenwicht' bevindt.
Daar er op de debatvloer niets gebeurt, ga ik graag op deze zeer interessante uitspraak in: ik zou eerder zeggen dat evolutie niet al te ver uit evenwicht bevindt (maar met 'de mens' wellicht als sterk niet-lineaire component, gezien de snelheid waarmee we de leefomgeving "aanpassen").
Hoe kom je op 'ver' uit evenwicht, Carel ?
Even voor de mensen die niet vertrouwd zijn met de chaostheorie.
Ver uit evenwicht is de toestand waarin een systeem zich kan bevinden, waarbij het (sommige, niet allemaal) systeem niet-lineair gedrag gaat vertonen. Niet lineair gedrag houdt in dat het systeem onvoorspelbaar reageert op impulsen. In de natuur zie je niet anders, kom ik zo op terug. Maar ook wiskundige formules (met een of meer niet-lineaire componenten) die op een speciale wijze worden gebruikt, iteratie, door herhaaldelijk dezelfde formule toe te passen, vertonen een sterk vergelijkbaar onvoorspelbaar gedrag.
Maar dat doen die niet-lineaire systemen niet altijd. Dergelijke systemen kennen wel degelijk ook evenwichts-gedrag, zie daarvoor mijn bovenstaande post, de lineaire 'fasen' Uitdoven en Groei.
Precies daarom heeft het zo lang geduurd voordat niet lineair gedrag als 'behorend bij' werd erkend in plaats van een rare afwijking.
Goed dan
ver uit evenwicht en de natuur. Alle organismen vertonen niet-lineair gedrag. Ze doen wat ze doen, soms wordt dat instinct genoemd, maar probeer het maar eens in een algoritme te vangen, of te voorspellen hoe een dier zich in een zekere situatie gedraagt. Lukt je niet, het dier zal altijd afwijken, reagerend op stimuli die het dier in ver uit evenwicht omstandigheden brengt. Gedrag is ook een iteratief niet-lineair proces, goed gedrag zet je voort en nadelig gedrag probeer je af te remmen / af te buigen, dat noemen we 'leren'. Onder veel omstandigheden zal het dier redelijk voorspelbaar reageren (het dagelijkse bakje voer voor je kat of hond), de evenwicht situatie dus en als de omstandigheden
ver uit evenwicht raken zal de voorspelbaarheid ook afnemen (geen eten, het gedrag van je huisdier zal drastisch veranderen). Een niet lineair systeem in optima forma dus. De mens is net zo niet-lineair als alle andere organismen, geen verschil. Ook voor wat betreft de verdere ontwikkeling van organismen kunnen we alleen maar niet lineairiteit verwachten, je kunt niet voorspellen wat een organisme in de toekomst zal doen, hoe het zich verder zal ontwikkelen. Dat geldt voor de mens EN voor alle andere organismen. natuurlijke selectie is bij uitstek een niet-lineair proces. Bij haaien gaat het langzaam, omdat de omstandigheden heel lang constant zijn gebleven, de evenwichtsituatie binnen natuurlijke selectie dus. Bij mensen veranderden de omstandigheden veelvuldig, veel strijd, veel aanpassingsvermogen vereist. Ver uit evenwicht dus en het iteratieve proces (de opvolgende generaties) hebben de mens zich doen evolueren als de evolutietheorie laat zien.
Pas bij
ver uit evenwicht vindt ontwikkeling, zoals we die bij evolutie zien, plaats. Indien dit anders was geweest, ware het een evenwicht-situatie geweest, dan hadden we de toekomstige evolutie, het systeem gedraagt zich dan nagenoeg lineair, wél kunnen voorspellen. Het is nog maar de vraag of er dan ooit chimps of mensen waren geweest. Of dolfijnen, beren, noem maar op.
Precies daarom werkt reductionisme in dit soort situaties dan ook niet, je moet er het proces bij in beschouwing nemen. Het gedrag is geen optelsom meer maar een iteratief proces dat (in het geval van evolutie) zich voor veel organismen in een ver uit evenwicht situatie bevindt.