Geloven en geloven en geloven en...

[FonsV]

4. Geloven tegenover waan.

Als wij iets fantaseren bestaat het gefantaseerde écht in onze fantasiewereld. Als het daarbuiten ook echt bestaat is dat louter toeval. Op voorhand zeker weten dat het gefantaseerde ook in de werkelijkheid buiten de fantasiewereld geldt heet een 'waan'.

Godsgeloof is soms zo'n waandenkbeeld; bijvoorbeeld als de gelovige beweert: “Ik weet zeker dat het is zoals ik geloof en dus behoort iedereen het met mij eens te zijn”. Voor zo'n gelovige is het geloofde werkelijkheid en hij is dan ook de eerste die zal ontkennen dat hij aan het wanen is. Desnoods draait hij de zaken om: niet híj schept een god, neen, god heeft hem geschapen. En hij kan dan vaak ook nog precies vertellen hoe god dat deed.

In een kleermakerij hing een man aan één arm aan het plafond. “Wat moet dat voorstellen”? vroeg ik. “Hij denkt dat hij een lamp is” zei de kleermaker. “Zal ik hem naar beneden halen”? vroeg ik. “Nee, zei de kleermaker, want dan wordt het hier te donker om nog wat te zien".

Geloven is niet goddelijk, integendeel juist zeer menselijk, het komt tegemoet aan een menselijke behoefte die blijkbaar van alle tijden is en voorkomt all over the world. Geloofden de eerste, zojuist tot mens geëvolueerde wezens al op die manier? Of is dat geloof in de loop van een of meer geslachten ontwikkeld danwel begonnen aan een ontwikkeling die nog steeds niet is voltooid? Is het geloof genetisch bepaald, is er een geloofsgen (DNA-onderzoek), is er een geloofscentrum (CT- en MRI-scan)? Waar komt de behoefte vandaan om te geloven in iets als een god, een laatste-verklaring-van-al-dat-is? Is er iets slechts aan die behoefte? Wat dan?

Er liggen dus gevaren op de loer voor geloven:

a. Als het wordt gelijkgesteld met zeker weten.

b. Als het geloofde voor werkelijkheid wordt gehouden enkel en alleen omdat het wordt geloofd.

Zo, lijkt me leuke stof om eens over na te denken. Maar… wat nu?

Groeten.

Fons.