Christendom vs christenisme 5
Geplaatst: 30-09-2010 14:31
5. Christendom – Christenisme
Kuhn beweert dat het ontwaken van zelfbewustzijn het belangrijkste feit is in de menselijke wordingsgeschiedenis. En het ware zelfbewustzijn = het weten, beseffen en beleven dat je 'er bent', dat je 'bestaat', dat je 'deel hebt aan Het Bestaan'. Dát en niets anders betekent dat gnoothi seauton! Precies op dát moment waren we geen dieren meer maar mensen met een 'intelligentie' en een 'ziel'. Dit gebeuren kan worden gevonden in de klassieke (mythische!!!) scheppingsverhalen zoals in Genesis 1 en 2 waar een 'geest' wordt ingeblazen.
Religie ontstaat op het moment dat het besef doorbreekt dat de 'horizontale' lijn van ons 'animal-zijn' wordt doorsneden door de 'verticale' lijn van 'iets-anders-dan-alléén-dát-zijn'. De Egyptenaren noemden dat andere KRST, anderen noemden het de 'Grote Geest' of 'God'. Het kruis stelt volgens Kuhn voor: 'Het neergedaald zijn van de geest in de materie'. De technische term voor dat gebeuren is 'incarnatie' of 'vleeswording' of 'menswording'.
Het kruissymbool geeft het besef weer van wat voor die 'primitieve' mensen van toen de realiteit was. Vandaar dat het zo algemeen in het mensdom voorkomt als een voortdurende herinnering aan de werkelijkheid: dat we aan de ene kant geworteld zijn in de aarde en aan de andere kant thuis horen in de hand van De of Het Bestaan(de) (om maar weer eens een andere formulering te gebruiken). Welke formulering ook wordt gebruikt het gaat altijd om iets 'bovenmenselijks', iets bovennatuurlijks, iets ondefinieerbaars, iets mystieks.
Het is bijna ontroerend te mogen vaststellen dat in het 'heidendom' én in het vroege Christendom het kruis altijd een teken van leven was en nooit een teken van dood. Wel van: 'In het lichaam zijn'. Zo zou Jezus het wel eens bedoeld kunnen hebben toen Hij zei: "En die zijn kruis niet op zich neemt, en Mij navolgt, is Mijns niet waardig" (Mt.10:38 ) en: "Zo iemand achter Mij wil komen, die verloochene zichzelven, en neme zijn kruis op, en volge Mij". (Mt.16:24) En wat wilde Hij anders zeggen dan: 'Breng de discipline op en accepteer de moeite en pijn die het kost om een volledig zelfbewust mens te zijn, niet alleen een 'animal' maar ook een 'spiritus'?
Zo is het beter te begrijpen dat in de eerste eeuwen het werkelijke 'logo' voor het Christendom niet het 'crucifix' (Jezus aan het kruis) was, maar het kale kruis, soms met een lam eraan gehecht. Is er mogelijk enig verband met de voorbereiding op de de uittocht uit Egypte (Ex. 12:1-7)? Decennia lang is in de catacomben nooit een afbeelding van een man aan het kruis voorgekomen. Pas in 692 n.C., tijdens de regering van keizer Justinianus II, is op het derde concilie van Constantinopel door de Kerk bepaald dat het kruis met daaraan Jezus voortaan het kruis met lam 'zoals in vroeger tijden' moest vervangen. En nog steeds is dat kruisbeeld prominent aanwezig in de Rooms Katholieke wereld van vandaag. Dat is wat crucifix nu 'betekent' (of moet 'betekenen').
En dit heeft iets ironisch. Voor meer dan een miljard Rooms Katholieken – en voor de miljarden andersdenkenden rond hen – is het centrale icoon van een 'levende God' een 'lijdende mens', vastgenageld aan een kruis, in pijn en doodstrijd. Vreemde en ingewikkelde symboliek die daarom verklaard(?) moest worden met de meest onwaarschijnlijke theologische drogredeneringen!
Is het mogelijk dat zo'n geloof daarom zo blind en doof blijft voor het lijden dat een aantal van zijn leerstellingen veroorzaakt. Vaticaanse uitspraken over geboortebeperking en andere 'hormonale onderwerpen' kunnen als voorbeeld dienen. Alsof religie en spiritualiteit niet over 'leven', over 'overvloedig leven', 'zich ontplooiend leven', 'transformerend en uiteindelijk triomferend leven' gaan. Een leeg kruis kán dat alles voorstellen. Het crucifix stelt precies het tegenovergestelde voor.
Massey blijkt alle waardering te hebben voor de geschiedenis van Christelijke liefdadigheid en bewegingen voor sociale rechtvaardigheid, maar hij kan verbitterd uithalen naar het centraal staan van het crucifix omdat dat het idee voedde dat 'lijden goed is voor de mens', dat je 'jezelf diende te ontkennen', dat het vroom is jezelf te kastijden of (Goede Vrijdag op de Filipijnen) aan een kruis te laten spijkeren. Hij had 'iets' tegen 'dolerend'.
En Bhagwan drukte het op zijn boertige manier uit: "Those stupid christians, they made christianity to crossianity"! En dan is dan een 'heidense' hindoe!
Dat veel uit de evangelieverhalen over 'Jezus' of 'Christus' al bestond in vroegere godsdienstige literatuur en riten doet die verhalen geen schade. Als iets waar is of een diepe waarheid aanduidt blijft het eeuwig bestaan maar draai die waarheid dan niet de nek om. Dingen zijn niet waar omdat iemand ze ooit uitsprak noch omdat ze in boeken staan zoals de Bijbel of de Egyptische papyrussen. Ze zijn waar omdat ze authentiek klinken op 'het aambeeld van onze ziel' (aldus Kuhn, die bijkbaar ook eens in een poëtische bui was).
Maar… dat alles is op zijn minst 'even wennen'. Mogelijk worden weer 'heiligste gevoelens' gekwetst. In vrijheid denken is niet iedereen gegeven en daarom zal het nog wel een tijd duren voor de waarheid, die een paar eeuwen geleden met het nodige geweld werd weggemoffeld, weer gemeengoed is geworden.
Groeten.
Fons.
Kuhn beweert dat het ontwaken van zelfbewustzijn het belangrijkste feit is in de menselijke wordingsgeschiedenis. En het ware zelfbewustzijn = het weten, beseffen en beleven dat je 'er bent', dat je 'bestaat', dat je 'deel hebt aan Het Bestaan'. Dát en niets anders betekent dat gnoothi seauton! Precies op dát moment waren we geen dieren meer maar mensen met een 'intelligentie' en een 'ziel'. Dit gebeuren kan worden gevonden in de klassieke (mythische!!!) scheppingsverhalen zoals in Genesis 1 en 2 waar een 'geest' wordt ingeblazen.
Religie ontstaat op het moment dat het besef doorbreekt dat de 'horizontale' lijn van ons 'animal-zijn' wordt doorsneden door de 'verticale' lijn van 'iets-anders-dan-alléén-dát-zijn'. De Egyptenaren noemden dat andere KRST, anderen noemden het de 'Grote Geest' of 'God'. Het kruis stelt volgens Kuhn voor: 'Het neergedaald zijn van de geest in de materie'. De technische term voor dat gebeuren is 'incarnatie' of 'vleeswording' of 'menswording'.
Het kruissymbool geeft het besef weer van wat voor die 'primitieve' mensen van toen de realiteit was. Vandaar dat het zo algemeen in het mensdom voorkomt als een voortdurende herinnering aan de werkelijkheid: dat we aan de ene kant geworteld zijn in de aarde en aan de andere kant thuis horen in de hand van De of Het Bestaan(de) (om maar weer eens een andere formulering te gebruiken). Welke formulering ook wordt gebruikt het gaat altijd om iets 'bovenmenselijks', iets bovennatuurlijks, iets ondefinieerbaars, iets mystieks.
Het is bijna ontroerend te mogen vaststellen dat in het 'heidendom' én in het vroege Christendom het kruis altijd een teken van leven was en nooit een teken van dood. Wel van: 'In het lichaam zijn'. Zo zou Jezus het wel eens bedoeld kunnen hebben toen Hij zei: "En die zijn kruis niet op zich neemt, en Mij navolgt, is Mijns niet waardig" (Mt.10:38 ) en: "Zo iemand achter Mij wil komen, die verloochene zichzelven, en neme zijn kruis op, en volge Mij". (Mt.16:24) En wat wilde Hij anders zeggen dan: 'Breng de discipline op en accepteer de moeite en pijn die het kost om een volledig zelfbewust mens te zijn, niet alleen een 'animal' maar ook een 'spiritus'?
Zo is het beter te begrijpen dat in de eerste eeuwen het werkelijke 'logo' voor het Christendom niet het 'crucifix' (Jezus aan het kruis) was, maar het kale kruis, soms met een lam eraan gehecht. Is er mogelijk enig verband met de voorbereiding op de de uittocht uit Egypte (Ex. 12:1-7)? Decennia lang is in de catacomben nooit een afbeelding van een man aan het kruis voorgekomen. Pas in 692 n.C., tijdens de regering van keizer Justinianus II, is op het derde concilie van Constantinopel door de Kerk bepaald dat het kruis met daaraan Jezus voortaan het kruis met lam 'zoals in vroeger tijden' moest vervangen. En nog steeds is dat kruisbeeld prominent aanwezig in de Rooms Katholieke wereld van vandaag. Dat is wat crucifix nu 'betekent' (of moet 'betekenen').
En dit heeft iets ironisch. Voor meer dan een miljard Rooms Katholieken – en voor de miljarden andersdenkenden rond hen – is het centrale icoon van een 'levende God' een 'lijdende mens', vastgenageld aan een kruis, in pijn en doodstrijd. Vreemde en ingewikkelde symboliek die daarom verklaard(?) moest worden met de meest onwaarschijnlijke theologische drogredeneringen!
Is het mogelijk dat zo'n geloof daarom zo blind en doof blijft voor het lijden dat een aantal van zijn leerstellingen veroorzaakt. Vaticaanse uitspraken over geboortebeperking en andere 'hormonale onderwerpen' kunnen als voorbeeld dienen. Alsof religie en spiritualiteit niet over 'leven', over 'overvloedig leven', 'zich ontplooiend leven', 'transformerend en uiteindelijk triomferend leven' gaan. Een leeg kruis kán dat alles voorstellen. Het crucifix stelt precies het tegenovergestelde voor.
Massey blijkt alle waardering te hebben voor de geschiedenis van Christelijke liefdadigheid en bewegingen voor sociale rechtvaardigheid, maar hij kan verbitterd uithalen naar het centraal staan van het crucifix omdat dat het idee voedde dat 'lijden goed is voor de mens', dat je 'jezelf diende te ontkennen', dat het vroom is jezelf te kastijden of (Goede Vrijdag op de Filipijnen) aan een kruis te laten spijkeren. Hij had 'iets' tegen 'dolerend'.
En Bhagwan drukte het op zijn boertige manier uit: "Those stupid christians, they made christianity to crossianity"! En dan is dan een 'heidense' hindoe!
Dat veel uit de evangelieverhalen over 'Jezus' of 'Christus' al bestond in vroegere godsdienstige literatuur en riten doet die verhalen geen schade. Als iets waar is of een diepe waarheid aanduidt blijft het eeuwig bestaan maar draai die waarheid dan niet de nek om. Dingen zijn niet waar omdat iemand ze ooit uitsprak noch omdat ze in boeken staan zoals de Bijbel of de Egyptische papyrussen. Ze zijn waar omdat ze authentiek klinken op 'het aambeeld van onze ziel' (aldus Kuhn, die bijkbaar ook eens in een poëtische bui was).
Maar… dat alles is op zijn minst 'even wennen'. Mogelijk worden weer 'heiligste gevoelens' gekwetst. In vrijheid denken is niet iedereen gegeven en daarom zal het nog wel een tijd duren voor de waarheid, die een paar eeuwen geleden met het nodige geweld werd weggemoffeld, weer gemeengoed is geworden.
Groeten.
Fons.