De mythe werd door de oude wijzen ook als middel gebruikt om de heilige en kostbare waarheid te behoeden voor onbegrip door de ongeïnteresseerde massa, voor misverstaan door oppervlakkigen en voor bespotting door kwaadwillenden. Daarom 'verpakten/verborgen' zij (door gebruik te maken van symbolen en andere middelen) de boodschap in wat - oppervlakkig gezien - 'gewone verhalen' leken.
De boodschap was bedoeld voor degenen die eerlijk zochten naar spirituele verlichting, voor wie 'het ernst was'. De filosoof Sallustius: "Door de waarheid te verstoppen in een mythe wordt voorkomen dat die waarheid wordt versmaad door de dwazen en wordt bereikt dat de verstandigen worden aangezet tot nadenken".
Voor alle duidelijkheid: dit is géén kaste-mentaliteit of discriminatie. Er werd enkel een normaal volwassen verstand gevraagd en verder boven alles: 'verstandigheid' = een juiste instelling, de bereidheid om onbevangen te luisteren naar de 'geheime' waarheid, naar de geloofs'geheimen'.
Bij de katholieken wordt de rozenkrans of het rozenhoedje gebeden en bij de rozenkrans horen de 'geheimen'. Er zijn drie series van vijf geheimen: 1. blijde geheimen 2. droevige geheimen 3. glorievolle geheimen. De blijde geheimen zijn: 1. De engel Gabriël breng de blijde boodschap aan Maria; 2. Maria bezoek haar nicht Elisabeth; 3. Jezus wordt geboren in een stal in Bethlehem; 4. Jezus wordt in de tempel aan God opgedragen en 5. Jezus wordt in de tempel teruggevonden. Wat is hier nu zo 'geheim' aan die gebeurtenissen? Ging Maria stiekem naar Elisabeth?
De theoloog Origenes: "Ieder die kennis heeft van de Schriftuur accepteert dat alles 'in raadsels', in de zin van 'vertrouwelijk' (esoterisch) wordt meegedeeld".
Toen de Kerk overging tot een exoterische lering werd Origines dús veroordeeld en zijn boeken werden verboden. Daarbij werd uit het oog verloren dat Paulus nog de esoterische en allegorische manier van spreken en doen had. En Paulus niet alleen!
De oude volkeren geloofden de mythen zelf niet letterlijk, zij geloofden de waarheid a-c-h-t-e-r het verhaal. Kuhn: "Intelligent volk heeft de mythen nooit als verslag van 'echt gebeurd' geloofd. Het geloofde wat de mythen voorstelden, symboliseerden en verhulden".
En dit inzicht is van wezenlijk belang want het misverstaan van de mythe is er de oorzaak van dat van de Christus een historische menselijke figuur is 'gemaakt'. Als God in één man de volledige belichaming wordt van de 'vlees-geworden-God', kijkt de rest van het mensdom de ogen uit naar een niet te evenaren voorbeeld van deugd en volmaaktheid in plaats van zich te realiseren dat ook zij diezelfde 'God in zich bezitten'.
De Kerk heeft van een eeuwige geestelijke waarheden tijd- en plaatsgebonden 'gebeurtenissen' gemaakt. En sindsdien moet je om een goed christen te zijn in een soort van bijgeloof een 'bovennatuurlijke' wereld aannemen. Jezus wordt een soort van Supermens of - zoals een vroom moslim collegaatje tijdens mijn studiejaren zei: "Jullie hebben Jezus opgeblazen en Hem het heelal in geprezen. Om niet te zeggen: eruit geprezen".
In zijn boek 'Wonderen' doet C.S.Lewis manmoedige pogingen om de wonderen verstandelijk te rechtvaardigen maar zijn poging mislukt op filosofische en andere gronden. Dé vergissing is dan ook dat je wat geen menselijke historie is ook niet als menselijke historie moet behandelen of proberen te 'verklaren'.
Massey: "De dwaasheid is dat mythe wordt voorgesteld óf als menselijke geschiedenis óf als goddelijke openbaring. De evangeliën beschrijven niet de gewone feiten van een desnoods zeer ongewone man, maar het mythologisch verhaal van de 'God-mens' Jezus, gekleed in historische klederen". Een prachtige, leerzame en stimulerende mythe, 'letterlijk' gemaakt tot banale geschiedenisbeschrijving, levert alleen maar potsierlijke geschiedenis op.
En dit zou wel eens dé reden kunnen zijn dat de Bijbel en het Christendom dikwijls zo weinig te zeggen hebben aan de moderne mens – vooral aan de jongere mens en zeker als die wat meer 'bestudeerd' is.
Maar... dit wordt wellicht nog verder uitgewerkt. Denk intussen maar weer na…
Groeten.
Fons.
