Vraag: Wat is een mythe? Dan sla je toch een woordenboek open b.v. Het Nederlands Woordenboek:
Mythe: synoniem voor sage, fabel, legende, kletspraat, godenverhaal.
Een woordenboek geeft aan hoe een woord nu door de goegemeente wordt verstaan en gebruikt en niet wat het eigenlijk betekent of ooit betekend heeft.
Even tussendoor: Kan iemand een 'moderne' of hedendaagse mythe (in de oude betekenis) vertellen?
De allesweter Wikipedia zegt: Het woord mythe wordt in het dagelijks spraakgebruik vaak ten onrechte verstaan als fictie, iets dat nooit gebeurd is, een verzonnen verhaal. Een mythe dient echter te worden opgevat als een zinrijk, betekenisvol, leerzaam en - in die zin - reëel verhaal. De moderne of verlichte mens echter leest de mythe en zegt: baarlijke nonsens want letterlijke genomen historisch onbestaanbaar. En dat het onbestaanbaar is is altijd wetenschappelijk te bewijzen. Dus...
Het christendom is al bijna 2000 jaar in Europa de heersende religie en het heet terug te gaan of gebaseerd te zijn op de bijbel. Of alléén de bijbel als magna charta de loop van de christelijke kerk heeft bepaald kan wel bediscussieerd worden, maar ik sluit me bij de algemene opvatting aan. Als wordt gesproken over een Joods-christelijke cultuur, 'begrijpt' ook iedereen waarover het gaat. Alhoewel...
Die bijbel is niet uit de hemel komen vallen maar is begonnen te ontstaan in ver-vóórchristelijke tijden of, zoals wij dat uitdrukken: 'duizenden jaren v.C.'. De mensen die toen leefden brachten op hun manier hun wereld onder woorden en dat deden ze doorgaans in z.g. religieuze mythen. Na verloop van vele generaties werden de verhalen 'te boek gesteld'. De bijbel is dus mensenwerk.
Als het over de Bijbel gaat wordt onderscheid gemaakt tussen Oude Testament en Nieuwe Testament en dat lijkt niet helemaal terecht. Daar klinkt een zeker superioriteitsgevoel in door van christenen tegenover Joden. In feite hebben we het over twee oude testamenten, het ene nog ouder dan het andere. Maar goed... spraakgebruik.
Onmiskenbaar staat het Oude Testament vol met mythische verhalen:
* Net als andere culturen heeft ook het Oude Testament zijn scheppingsverhaal. Daarin lees je hoe volgens de Joden de wereld in elkaar zit, wie of wat volgens hen god is, dat zij hét volk zijn en hoe bij hen het alledaagse leven geregeld dient te worden.
* Dan is er het zondvloedverhaal, dat duidelijk probeert te maken wat de verhouding tussen de volkeren is. Voor de Joden werd de minderwaardigheid van de zwarten (Cham) en later de Palestijnen ermee gelegitimeerd.
* Niet overal is duidelijk wat de bedoeling is. Wat moeten we b.v. met de godenzonen die 'ingingen' tot de dochteren der mensen uit welke verbintenis de reuzen ontstonden? (Gen.6) Wat is de bedoeling van de bloedbruidegom, vermeld in Ex.4?
* Hoe leg je uit dat god onderhandelt met Abraham over de vernietiging van Sodom en Gomorra?
* Wat vertellen de bloedstollend spannende verhalen uit het boek Richteren? Gideon vroeg tot tweemaal toe van god een 'speciaal teken uit de hemel' dat hij met succes de Midianieten zou verpletteren en hij kreeg dat teken!!! Had Samuël écht regelmatig complete dialogen met god?
* Wat te denken van de zogenaamde ark des verbonds waarin god, als op een troon, werd meegesjouwd gedurende de veertigjarige reis door de woestijn? Er zijn nomaden die veel langer door de woestijn trekken. Later lagen er volgens het Deuteronium ook de twee stenen tafels in met daarop de wet. God en zijn wet horen immers bij elkaar. Als Israël later niet meer in tenten rondtrekt maar in huizen woont en hun god in een tempel, hoor je niets meer over die ark en geen Jood schijnt hem te missen. God is nu 'gesetteld' in Jeruzalem. Allah trouwens ook en vlak in de buurt.
Wat is nu mijn bedoeling? Mythische verhalen aanwijzen in het Oude Testament is één ding en dat is geen enkele kunst. Tenzij je van jongs af aan alleen hebt gehoord dat je alles letterlijk voor waar moet aannemen. Dan zijn we dus gauw klaar. Een standpunt is een standpunt.
Maar... ook de opbouw van het Oude Testament is als mythisch te classificeren. De boeken staan niet in een willekeurige volgorde of gerangschikt naar het jaar van hun ontstaan maar volgens een ander patroon, met een bedoeling. Dat laatste uiteenzetten en daarna lezen vraagt nogal wat tijd. Gelukkig is het jaar nog jong en duurt het een dag extra. Wie weet dus.
Tussen haakjes: (Ik maakte een Antoniuslof mee, d.i. een namiddagse samenkomst ter ere van de heilige Antonius van Padua. Een paar regels uit een lied dat enthousiast werd gezongen, kan ik maar niet vergeten: 'Antonius van Padua, zo heilig en zo goed, wij loven God Die door uw hand zo vele wonderen doet'.
Over een 'moderne' mythe gesproken.
Groeten.
Fons.
