4. Evangelie volgens Maria Magdalena
Nabij Nag Hammadi (Egypte) werd in 1945 een kruik gevonden met daarin een vijftigtal (bijna zestig) geschriften (waaronder enkele zeer oude); in sommige daarvan wordt de plaats van de Magdaleense beschreven. Dat gebeurt ook al in een eerder gevonden gnostisch geschrift uit de derde eeuw:
‘Pistis Sophia’.
In dit laatste geschrift fungeert Maria meermalen als tolk voor de apostelen, als die Jezus’ woorden weer eens een keertje niet hadden begrepen. Soms lijken vrouwen slimmer dan mannen. Of… pure hersens is ook niet alles!
Jezus zegt tot haar:
“Maria, jij begenadigde, die ik in alle hemelse mysteries heb ingewijd, spreek openlijk, want jouw bewustzijn is meer dan dat van al je broeders gericht op het koninkrijk der hemelen”.
En even verder:
‘Toen Jezus Maria Magdalena had horen spreken zei hij: “Jij bent gelukzalig en vervuld, de gelukzalige omvattende volheid, die door alle geslachten zalig zal worden geprezen… Jij bent begenadigd boven alle vrouwen op aarde omdat jij de volheid der volheid en de voleinding der voleinding zult zijn”’.
Maria is wel beducht voor Petrus en ze beklaagt zich bij Jezus:
“…want hij (Petrus) bedreigt me en hij haat onze sekse”. En Petrus roept op zijn beurt:
“Heer, deze vrouw is voor ons onverdraaglijk omdat ze ons de gelegenheid ontneemt iets te zeggen, maar zelf herhaaldelijk aan het woord is”.
In een veel oudere tekst
‘De Wijsheid van Jezus Christus’ (dit en de volgende zijn geschriften, gevonden in Nag Hammadi dus) luistert Maria (met name genoemd) met enkele apostelen naar de uiteenzettingen van Jezus over de schepping.
In het
‘Gesprek met de Verlosser’, een geschrift dat terug gaat tot de eerste eeuw, heeft Jezus een indringend en intiem gesprek met Matteüs, zijn broer Judas en Maria, die ‘de vrouw die het Al kent’ wordt genoemd. En met deze laatste wordt weer Maria Magdalena bedoeld.
Uit het
‘Evangelie volgens Filippus’:
Jezus hield op een andere wijze van Maria dan van de andere leerlingen en Hij kuste haar vaak op de mond. De overige leerlingen zagen hoe Hij van Maria hield en vroegen Hem: “Waarom houdt U meer van haar dan van ons allemaal”? (Over dat ‘op de mond’ heerst grote onenigheid of dat er wel letterlijk staat.)
De Heer antwoordde hun met de woorden:
“Waarom houd Ik niet van jullie zoals van haar? Wel, als een blinde en iemand die kan zien samen in het donker zijn, verschillen ze niet van elkaar. Maar als het licht wordt zal de ziende het licht zien en de blinde in het donker blijven”.
In het ‘Evangelie van Thomas’ vraagt Maria aan Jezus op wie Zijn leerlingen lijken. En Jezus antwoordt:
“Zij lijken op kinderen die zichzelf op een veld hebben neergezet dat niet van hen is. Als de eigenaar van het veld komt zal die zeggen: ‘Dit veld is van mij’! En zij (de leerlingen) laten hem dan het veld, geven het hem terug en staan naakt in zijn aanwezigheid”.
Tot slot het
'Evangelie volgens Maria Magdalena’, tot stand gekomen in het begin van de tweede eeuw. We mogen rustig aannemen dat Maria niet zelf dit evangelie heeft geschreven. Vrouwen schreven toen (nog) niet en daarom bestaan er zo weinig vrouwelijke auteurs van bijbelboeken. Het Evangelie volgens Maria Magdalena is een gnostisch getint geschrift, wat blijkt uit alleen al de volgende passage:
'Toen de Gezegende dit had gezegd, groette Hij hen allen met de woorden: “Vrede zij met jullie. Breng Mijn vrede voort. Let erop dat jullie niemand misleiden door te zeggen: 'Zie hier' of: 'Zie daar', want de Zoon de Mensen verblijft in jullie binnenste. Volg Hem! Die Hem zoeken zullen Hem vinden. Gaat zo heen en verkondigt het evangelie van het Koninkrijk. Leg geen andere bepaling op dan die welke Ik jullie heb gesteld. En vaardig geen wet uit zoals de wetgever, opdat jullie daarvan geen gevangenen worden”. Toen Hij dit had gezegd, ging Hij heen’. Net of dit een tikkeltje anders klinkt dan de ‘officiële christelijke leer’… Maar ja…
Maar dit is uitgesproken gnostisch gedachtegoed: Christus, de Zoon des Mensen, wordt voorgesteld IN de mens en niet als een persoon BUITEN de mens en… het ‘innerlijke weten’ overstijgt de ‘uiterlijke wetten’.
Verder wordt in dit evangelie een ‘openbaring’ van Jezus weergegeven waarin Hij vertelt hoe Zijn ziel zal opstijgen langs de hemelsferen. Dit soort openbaringen waren uitsluitend bedoeld voor de ‘ingewijden’ (of: ‘bij wie zeven duivels zijn uitgedreven’), die volledig konden begrijpen waarover het ging.
Veel rollen uit de Nag Hammadi kruik ademen een gnostische sfeer. Dat zal wel de reden zijn geweest waarom ze niet in de canon van goedgekeurde en geïnspireerde boeken zijn terechtgekomen. Toch zijn die rollen best interessant en geven ze op een eigen manier een aantrekkelijk beeld van Jezus’ leven en van Zijn woorden. Wel in wat andere woorden dan we ‘gewend’ zijn, maar ja, wat is ‘gewend’?
En dus … het is wel even wennen dat er helemaal in den beginnen van het christendom – tóen al dus - verschillende opvattingen waren. Later is uit die opvattingen een keuze gemaakt.
En over de motivatie voor die keuze is enige discussie wel op zijn plaats. In ieder geval ten minste geoorloofd. En eigenlijk: héél hard nodig! Jammer dat er toen nog geen Wikileaks was.
Groeten.
Fons.
Een theoloog die naar exactheid streeft, heeft de eerste stap gezet op de weg naar het atheïsme. Een agnost is geen naïeveling, maar iemand die god nauwkeurig 'kent', voor wie dus veel, zo niet alle gods'voorstellingen' hun betekenis hebben verloren.
Maar ja... 'ab esse ad posse valet illatio'. (als iets is, kan het blijkbaar!)