Veranderend standpunt?

[carel]

Hi Fons,

Verder zijn er nog de meer kleurrijke dan historisch betrouwbare verhalen over: hoe de andere apostelen en hún leerlingen (en weer de leerlingen daarvan) de zendingsopdracht ‘Gaat en onderwijst alle volkeren’ in praktijk brachten.
Dat laatste gebeurde dus door Joden in de diaspora en, omdat deze Joden ruim verspreid waren, drong het 'christendom' vrij snel in de toen bekende wereld door. Ook om andere redenen, maar als ik dat allemaal ga vertellen wordt het teveel.

Dus dat vroege christendom verspreidde zich onder joden. Wat ik me nu afvraag is waarom het daar toch niet zo'n succes werd, de joden hebben het klassieke jodendom nooit verlaten. In de 'buitenwereld' werd het christendom een groot succes als je dat zo kunnen noemen. Is dat door de Romeinen gedaan? Omdat het christendom een meer compacte een-god-religie was in tegenstelling tot hun eigen veelgodendom, Saturnus, Jupiter en zo?

Wie heeft de volledige gelijkwaardigheid van de vrouw de nek omgedraaid? Doorgaans krijgt Paulus het balletje toegespeeld. Dat lijkt terecht, maar ook daarbij mogen wat kanttekeningen worden gezet.

Misschien is er een onderscheid te maken tussen wie het balletje opgegooid heeft en wie daar vervolgens flink op doorgegaan is. Die teksten zijn door anderen 'bewerkt', hoe kun je dan bepalen of een tekst echt aan iemand toe te schrijven is?

Ten eerste mogen we er rekening mee houden dat van de 14 brieven, die aan Paulus worden toegeschreven, er hoogstwaarschijnlijk slechts 7 van hem zijn. Dat geldt zonder meer zeker niet van de brieven aan Timoteüs waarin de meeste vrouwonderdrukkende teksten staan.
Zelfs bij de brieven, die zeker van Paulus zijn, dienen we voorzichtig te werk te gaan. De originelen zijn verloren gegaan en wat wij hebben, zijn kopieën van kopieën van kopieën van…. En reken maar dat er bij dat overschrijven (door mannen) wat ‘verbeteringen’ zijn aangebracht!

... ik had door moeten lezen, want je geeft al aan hoe het waarschijnlijk in elkaar steekt. Het is inderdaad zeer de vraag wat er van de oorspronkelijke teksten over gebleven is. Wat betreft het O.T. kun je altijd de vergelijking met de Thora maken, maar ook daar zullen er allerlei 'verfijningen' zijn aangebracht.

Paulus was een Farizeeër, gehuwd en zijn vrouw reisde met hem mee. Oja? Nee tóch! Kerkvader Clemens van Alexandrië vertelt dat met even zoveel woorden. Maar die goede man is wel meer.... laat ik zeggen 'verkeerd voorgelicht'. Kom er dan maar weer eens achter!

Dat bedoel ik. Daar kom je niet achter. Je mag hopen dat er nieuw materiaal wordt gevonden, zoals toen met die dode zeerollen, waarmee je enigszins een cross reference kunt verrichten.

In de eerste brief aan de Korinthiërs is Paulus duidelijk over het instituut van het huwelijk: “Christus is het hoofd van de man en de man is het hoofd van de vrouw en God is het hoofd van Christus. De man is het beeld van Gods glorie, maar de vrouw is de glorie van haar man. De man komt niet voort uit de vrouw, maar de vrouw uit de man; ook is de man niet geschapen om de vrouw, maar de vrouw om de man”.

Als ik dit lees dan zie ik het volgende tafereel voor me: Twee mannen liggen op hun rustbanken, goed getafeld hebbende, twee volle roemers van de beste wijn voor hun rode neuzen (want ze hebben al flink gekacheld). Dan is het moment aangebroken voor echte 'mannenpraat' en dit is daar een uitstekend voorbeeld van. Als je niet gekacheld hebt dan zeg je: "klinkklare lariekoek", maar goed, ik was er dan ook niet bij 8)

De bekende ‘man-en-broeders’ komen graag aan met de tekst: ’Zoals in alle gemeenten van de heiligen moeten de vrouwen in uw bijeenkomsten hun mond houden. Het is hun niet toegestaan het woord te nemen: zij moeten ondergeschikt blijven zoals de Wet het de vrouwen voorschrijft’.

Eigenlijk is het een gotspe dat dit soort larie zo klakkeloos is geaccepteerd. Ik ken veel vrouwen uit dergelijke gergem gemeenschappen en dat zijn bijna allemaal stevige, serieuze en goede mensen met zelfs een uitstekend gevoel voor humor en relativering. Hoe kunnen ze dan dit soort larie serieus nemen? Dat is voor mij nog altijd volkomen onbegrijpelijk.

Maar ook mannen moeten volgens Paulus in bepaalde omstandigheden hun mond houden en Paulus vindt het vanzelfsprekend dat ook de vrouw een rol speelt bij het profeteren. En dat laatste gaat niet zwijgend.

Nee, dat gaat niet zwijgend, nee, zeker niet 8)

In het vroege christendom namen vrouwen een belangrijke plaats in. In de Brief aan de Romeinen noemt Paulus een aantal vrouwen op: Febe, Prisca, Maria, Junia, Tryfena, Tryfosa en Persis. Zij zijn ‘diakenen’, ‘mede-arbeiders in Christus’,’ hebben zich veel moeite getroost voor de Heer en hun leven op het spel gezet’.

En daarom is het goed om de oorspronkelijke teksten te pakken te krijgen, want - en daar ben ik van overtuigd - heeft de vrouw beslist een veel 'normalere' positie.

[FonsV]

Dag Carel,

...de joden hebben het klassieke jodendom nooit verlaten.

Waarom zouden zij, hét Uitverkoren Volk, dat doen?

Eigenlijk is het een gotspe dat dit soort larie zo klakkeloos is geaccepteerd.

Dat is zo! En... als je er tegenin gaat worden ze alleen maar 'bevestigd'.

Groeten.

Fons.

[carel]

Hi Fons,

Op mijn opmerking "...de joden hebben het klassieke jodendom nooit verlaten." schrijf je: Waarom zouden zij, hét Uitverkoren Volk, dat doen?

Welnu Jezus was een van hen, zijn preken waren vooral ook een herbevestiging van de oude teksten en oude waarden. De joden hadden deze 'hernieuwde' leer dus kunnen omarmen, met Jezus als profeet. Dat is niet gebeurd, men hield vast aan de aloude eigen opvattingen. Maar dat nieuwe, danig gemanipuleerde, geloof bleek wel in staat om nu zo'n 1,8 miljard volgelingen te hebben. Een geloof dat goed te verspreiden bleek dus.

Dat is zo! En... als je er tegenin gaat worden ze alleen maar 'bevestigd'.

En dat ga ik dus ook niet doen. Ik geef gewoon aan wat ik vind en verder is het aan ieder zelve nietwaar?

[FonsV]

Dag Carel,

Dank voor je reactie.

What's in a word? Mijn gedachtegang achter m'n bewering is deze:

* de Joden beschouwden zich als Hét Uitverkoren Volk. Geen Jood? dan ook niet uitverkoren maar behorende tot de 'goj' alias de heidenen!
* de grondslag van dat uitverkoren-zijn was leven
a) 'De Wet' of Tien Geboden, door JHWH zelf geschreven en dus feilloos plus
b) al de later door macho's toegevoegde voorschriftjes, wetjes en andere pietluttigheden op gebied van sabbatsrust, eten, kleden, onderlinge verhouding tussen mannen en vrouwen en nog zo het een en ander.

Overdrijf ik als ik beweer dat dit Joodse geloof sektarisch, bijna racistisch is met alle arrogantie van dien?

Naar mijn idee heeft Jezus behoorlijk geschud aan deze grondslagen. Hij was niet gericht op een dergelijk wereldlijke macht. Zijn koninkrijk was niet te vinden in het aantal lui dat daartoe behoorde. Zijn Koninkrijk was IN de individuele mens en daar lagen de normen anders dan buiten, in de openbaarheid. Vandaar dat hij – vooral in de ogen van de 'Farizeeën – tegen van alles aanschopte. De Tien Geboden liet Hij onverlet, met de rest nam Hij regelmatig een loopje. En daarmee dreigde de macht van de 'schriftgeleerden' te tanen. Jezus' religie is vooral geen boek- of schriftreligie, maar een manier van doen, gebaseerd op 'zelfbesef'. 'De letter doodt'!

Gisterenavond ben ik na een poosje kijken weggelopen bij een TV-verslag van het pompeuze gedoe in de St Pieter in Rome. Wat een pompeus en ouderwets theater met de roomse grootayatollah in het centrum!
Wat later werd ik teruggeroepen voor de uitzending van een 'parallelle vertoning' o.l.v. Huub Oosterhuis in een, overigens mooie, kerk in Amsterdam. Dat kwam een heel stuk dichterbij die Jezus van Nazareth en Zijn leer. In mijn ogen dan.

Een paar eeuwen na het begin, toen het christendom, dat 'gecorrigeerde' joodse geloof' ook buiten Palestina onder vele niet-Joden was verbreid en dus ook enige politieke macht en betekenis kreeg, heeft een Romeinse keizer daarvan gebruik gemaakt. Hij had de grootste broek aan en zijn plaatsbekleder, met bijbehorende hiërarchie van belangrijke mannetjes, kreeg het namens hem voor het zeggen. Op voorwaarde dat in de pas werd gelopen met de inzichten van keizerlijk Rome. 'Staatsgodsdienst'!

Maar ook dat gedoe mag dan bijna nu twee miljard 'leden' tellen, als je de onderlinge verdeeldheid laat meewegen zegt dat getal alweer veel minder.

Kortom... er is nog een en ander te doen.

Have a good time.

Groeten.

Fons.

[carel]

Hi Fons,

Een - in mijn ogen - uitstekende analyse. Bedankt daarvoor. Ik neig zelf ook steeds meer naar deze uitleg. Je posten geven me behoorlijk wat nieuw inzicht. Later zal ik stukken uit jouw pennevriendins brief plaatsen en daar ook zelf commentaar bij zetten. Maak ik wel een nieuw itempje van, anders loopt het door andere discussies heen. Sommige dingen kan de schrijver namelijk niet weten, en ik vind het onderwerp ook te serieus om er dergelijke smeuiigheden bij te halen: ik doel op de vermeende aseksualiteit van de paus en andere dingen zouden juist wat sterker belicht mogen worden.

Overdrijf ik als ik beweer dat dit Joodse geloof sektarisch, bijna racistisch is met alle arrogantie van dien?

Je zou gelijk kunnen hebben, ik moet er dan wel meer van weten. Mijn contacten met mensen in de synagoge in Nijmegen laten wel zien dat het een heel strikt, ortodox geloof is, met - inderdaad - een eindeloos aantal regeltjes. Het zijn trouwens die regeltjes die diep ingrijpen in het leven van de gelovige, dieper dan ik me kon voorstellen.

Naar mijn idee heeft Jezus behoorlijk geschud aan deze grondslagen. Hij was niet gericht op een dergelijk wereldlijke macht. Zijn koninkrijk was niet te vinden in het aantal lui dat daartoe behoorde. Zijn Koninkrijk was IN de individuele mens en daar lagen de normen anders dan buiten, in de openbaarheid. Vandaar dat hij – vooral in de ogen van de 'Farizeeën – tegen van alles aanschopte.

Zo zie ik het inmiddels ook. Daarom konden ze Jezus missen als kiespijn, hij stelde de toenmalige religie inclusief de gezagsdragers regelmatig aan de kaak. Misschien ligt daar de verklaring dat joden Jezus niet hebben omarmt, hij was te kritisch, was te uitgesproken. Anno nu zou iemand als de paus zich sterk te weer stellen tegen Jezus. En Jezus tegen de paus. Van de echte boodschap heeft deze paus in ieder geval bitter weinig begrepen.

Gisterenavond ben ik na een poosje kijken weggelopen bij een TV-verslag van het pompeuze gedoe in de St Pieter in Rome. Wat een pompeus en ouderwets theater met de roomse grootayatollah in het centrum!
Wat later werd ik teruggeroepen voor de uitzending van een 'parallelle vertoning' o.l.v. Huub Oosterhuis in een, overigens mooie, kerk in Amsterdam. Dat kwam een heel stuk dichterbij die Jezus van Nazareth en Zijn leer. In mijn ogen dan.

Op welke zender was dat? Dan kan ik het terugzien op uitzendinggemist.nl. Je kunt dit wel aan Oosterhuis overlaten, lijkt me een integer gelovige.

Maar ook dat gedoe mag dan bijna nu twee miljard 'leden' tellen, als je de onderlinge verdeeldheid laat meewegen zegt dat getal alweer veel minder.

Gelukkig maar! Er kunnen niet genoeg deelkerken zijn vind ik. Dat maakt hun macht en invloed ook een heel stuk kleiner, alhoewel ik zie bij mijn contacten in het buitenland dat deze paus toch nog steeds veel invloed heeft.

En ja, er is zeker nog het een en ander te doen!

[FonsV]

7. Vrouwen in het ambt.

Vanuit hun masculiene visie (of instelling/mentaliteit) 'redeneren' veel theologen, ook hedendaagse, terug naar de tijd van het jonge christendom en komen dan ‘vanzelfsprekend’ tot de ‘conclusie’ dat het een mannen(broeders)-aangelegenheid was waar vrouwen en bijrolletje speelden.

Helaas voor hen is niets minder waar.

Suzanne Heine toont in haar boek ‘Vrouwen der vroege christenheid’ (1991) overtuigend aan dat vrouwen gewoon meededen als apostelen, diakenen, gemeentebestuurders, leraressen en profetessen. En wat we vooral in de gaten moeten houden is: dat er in de begintijd geen sprake was van één katholieke of algemene kerk. De gemeenten waren autonoom en kenden grote onderlinge verschillen.

Er dient dus de nodige voorzichtigheid in acht te worden genomen als men ‘dé algemene kenmerken in hét jonge christendom’ aanwijst. Er zijn niet zoveel van die ‘algemene’ kenmerken. Wél is algemeen waar dat de gemeentebestuurders minder gezag genoten dan de mannelijke of vrouwelijke(!) ‘apostelen’, leraren of profeten. De bestuurders hadden alleen een organisatorische functie.
De inhoud van de ‘boodschap’ werd bepaald door de ‘apostelen’, profeten en leraren. De ‘Didache’ of ‘Het onderwijs van de twaalf apostelen’ laat daarover geen enkele twijfel bestaan.

De gang van zake tijdens een bijeenkomst was dan ook als volgt:

* lezing uit een evangelie of brief of het reciteren van mondeling overgeleverde uitspraken van Jezus. Dit gedeelte werd verzorgd door een man of een vrouw.
* profetie door z.g. ‘profeten’, mannen of vrouwen die Jezus ‘in de geest’ hadden ‘ervaren’ en van die ervaring mededeling deden. Profeteren betekent dus niet ‘voorspellen’ maar ‘spreken voor de gemeente’. Vooral aan vrouwen werd deze gave van ‘profetie’ toegekend. En dat was toen de gewoonste zaak van de wereld!
- De orakeltaal in Delphi kwam uit de mond van Pythia. Dat was een vrouw!
- De Romeinen raadpleegden hun Sibillen. Dat waren vrouwen!
- En Michelangelo schilderde in de Sixtijnse Kapel de profeten uit het OT afwisselend met genoemde dames.
* gelegenheid tot de doop. Deze werd gezien als een soort geestelijke wedergeboorte, een ‘inwijding’, die was voorbehouden aan volwassenen. De dopelingen werden nauwgezet onderricht en begeleid door leraren en vooral door leraressen! In Alexandrië groeide dit gebruik uit tot een beroemde catecheten-school, waar de leerling(e) jarenlang werd ingewijd in de klassieke literatuur, daarna de ‘openbare’ christelijke literatuur en tenslotte in de ‘geheime leringen’.
* na de doop werd de bijeenkomst afgesloten met een gemeenschappelijke liefde-maaltijd, de ‘agapè’.

Het ‘gelijk opgaan’ van mannen en vrouwen werkte in sommige gemeenten lang door. Kerkvader Tertullianus schreef rond 200 over een - in zijn ogen - 'ketterse' groepering: ’Hoe brutaal zijn zelfs de vrouwen bij die ketters! Zij hebben de onbeschaamdheid te onderwijzen, te debatteren, te exorceren, genezingen te verrichten en ook nog te dopen! Met ‘wijdingen’ wordt trouwens door hen ook nonchalant omgesprongen, grillig en veranderlijk. Zo bevestigen zij het ene moment novicen in het ambt en het volgende moment weer mensen die een functie hebben in de maatschappij. Nergens is het gemakkelijker promotie te maken dan in het kamp van de rebellen. Want alleen al het feit dat je aanwezig bent betekent voor hen een belangrijke dienst. En zo is vandaag de één bisschop en morgen weer een ander; de diaken van vandaag is de voorlezer van morgen; de priester van vandaag is morgen weer leek; want zelfs leken laten zij de priesterlijke functies waarnemen’! Ooit eerder van deze tekst kennis genomen?

Tertullianus was het met de gang van zake duidelijk niet eens. Maar het was dus wél de gang van zake. En… wát is nu ‘Traditie’, wanneer is iets ‘Traditie’?

En velen denken vandaag nog net als Tertullianus. Verkeerd voorgelicht? Maar… als wij het aan Jezus zouden voorleggen, zou dan niet op zijn minst de kans bestaan dat Hij weer antwoordt met iets over ‘hardleersheid’ en dat ‘het in het begin niet zo was’? Wie het weet mag het zeggen!

Eén ding lijkt me zeker: de praktijk lag ooit heel anders dan nu, zowel bij de roomse christenen als bij ‘de’ christenen. En… vind jij dat een verbetering? Waar waait nou eigenlijk de Geest?

Groeten.

Fons.

[carel]

Hi Fons,

Over toenmalige bijeenkomsten
* lezing uit een evangelie of brief of het reciteren van mondeling overgeleverde uitspraken van Jezus. Dit gedeelte werd verzorgd door een man of een vrouw.
* profetie door z.g. ‘profeten’, mannen of vrouwen die Jezus ‘in de geest’ hadden ‘ervaren’ en van die ervaring mededeling deden. Profeteren betekent dus niet ‘voorspellen’ maar ‘spreken voor de gemeente’. Vooral aan vrouwen werd deze gave van ‘profetie’ toegekend. En dat was toen de gewoonste zaak van de wereld!
- De orakeltaal in Delphi kwam uit de mond van Pythia. Dat was een vrouw!
- De Romeinen raadpleegden hun Sibillen. Dat waren vrouwen!
- En Michelangelo schilderde in de Sixtijnse Kapel de profeten uit het OT afwisselend met genoemde dames.
* gelegenheid tot de doop. Deze werd gezien als een soort geestelijke wedergeboorte, een ‘inwijding’, die was voorbehouden aan volwassenen. De dopelingen werden nauwgezet onderricht en begeleid door leraren en vooral door leraressen! In Alexandrië groeide dit gebruik uit tot een beroemde catecheten-school, waar de leerling(e) jarenlang werd ingewijd in de klassieke literatuur, daarna de ‘openbare’ christelijke literatuur en tenslotte in de ‘geheime leringen’.
* na de doop werd de bijeenkomst afgesloten met een gemeenschappelijke liefde-maaltijd, de ‘agapè’.

Het voorlezen van teksten zie je in alle monotheistische religies terug, denk aan het Evangelie in de RK kerk, het voorlezen uit de Thora bij de joden en bij moslims uit de Koran. Alleen... geen vrouwen!! Je hebt hier een gevoelig punt te pakken, het is er op achteruit geboerd. Dat is duidelijk.

Het ‘gelijk opgaan’ van mannen en vrouwen werkte in sommige gemeenten lang door. Kerkvader Tertullianus schreef rond 200 over een - in zijn ogen - 'ketterse' groepering:

Ooit eerder van deze tekst kennis genomen?

Ik heb de tussenliggende tekst maar weggelaten, schandalig zeg! En dat soort mannen hebben het wel voor het zeggen gekregen. Wel mooi dat je die tekst boven water hebt gekregen. In het volle daglicht ermee! Dat helpt het beste denk ik.

En velen denken vandaag nog net als Tertullianus. Verkeerd voorgelicht? Maar… als wij het aan Jezus zouden voorleggen, zou dan niet op zijn minst de kans bestaan dat Hij weer antwoordt met iets over ‘hardleersheid’ en dat ‘het in het begin niet zo was’? Wie het weet mag het zeggen!

Ja, Jezus zou er niet blij mee geweest zijn. Maar die laat al een tijdje niet van zich horen 8)

[FonsV]

8. Joodse christenen en maagdelijkheid

We gaan lekker gewoon verder.

De vroegste gemeente in Jeruzalem stond onder leiding van Jacobus. (Van het ambt van ‘bisschop’ was toen nog geen sprake.) En de 'christenen' uit die gemeente spraken over Jozef en Maria als de natuurlijke ouders van Jezus en Jacobus.
Nu zeggen theologen van vandaag wel eens dat die mensen ‘de maagdelijkheid van Maria ontkenden’, maar dat is de grammofoonplaat achterstevoren afdraaien.
Die eerste christenen konden de maagdelijkheid niet ontkennen want daar was tóen nog helemaal geen discussie over. De maagdelijkheidsmanie en het maagdelijkheidsdogma dat daarvan het gevolg was zijn van véél latere datum. Welke 'steekhoudende argumenten' worden trouwens voor dat maagdelijkheids-dogma gegeven?

* Matteüs en Lucas putten zich uit om te bewijzen dat Jezus ‘uit het geslacht van David’ is. Waarom loopt die stamboom dan via Jozef, als hij niet Jezus’ vader was? Dat slaat toch nergens op! (De gekunstelde constructies die een en ander moeten ‘verklaren’ ken ik. Die hoef je me dus niet te melden.)

* In Matteüs wordt (NB als bewijs!!!) verwezen naar een profetie van Jesaja: “Ziet: de maagd is zwanger en zal een zoon ter wereld brengen en gij zult hem de naam Immanuel geven”. Bij Jesaja staat het Hebreeuwse woord ‘almah’, dat ‘jonge vrouw’ betekent. Dat woord is in het Grieks vertaald met ‘parthenos’ en dat betekent (ook) ‘maagd’. Maar… het woord ‘maagd’ is in het Hebreeuws: ‘bethulah’. Dus… slordige vertaling. Maar ja…

* Paulus zegt over Jezus: “Die naar het vlees is geboren uit het geslacht van David” en: “Die is geboren uit een vrouw”. Niet uit een maagd dus, maar uit een v·r·o·u·w!

* In een vroege vertaling van het NT, vorige eeuw teruggevonden in een klooster in de Sinaï, staat letterlijk: ’… en Jozef, met wie de maagd Maria was verloofd, verwekte Jezus, die de Christus wordt genoemd’. Dit boek staat dus niet in de canon. Je kunt raden waarom niet!!!

* Uit het evangelie volgens Nicodemus: ’Wij ontkennen dat Hij uit ontucht stamt. Integendeel: wij weten dat Jozef met Maria is getrouwd en dat Hij niet uit ontucht is geboren’. (proces voor Pilatus)

* Evangelie volgens Filippus: ’Sommigen zeggen: Maria is bevrucht door de Heilige Geest'. Zij dwalen en weten niet wat ze zeggen. De Heer zou niet gezegd hebben “Mijn vader die in de hemel is”, als Hij niet nog een andere vader had; Hij zou dan eenvoudig “Mijn Vader” hebben gezegd’. Lijkt logisch, maar ja…

* Kerinthos, de mysticus aan het einde van de eerste eeuw stelde dat Jezus een zoon was van Jozef en Maria, een mens als alle mensen maar rechtvaardiger, verstandiger en wijzer. Pas na Zijn doop was Hij de Christus.

* In oude joods-christelijke evangeliën roept de stem, die na de doop vanachter een wolk klonk: ”HEDEN heb Ik U VERWEKT”. In onze evangeliën trouwens ook. Jezus is dus pas door God ‘verwekt’ NA Zijn doop door Johannes. En…? Moet dat weer anders verstaan worden?

De joodse christenen kenden (welhaast) zeker meerdere evangeliën die later door het (de) concilie(s) niet in het NT werden opgenomen. Vroegchristelijke schrijvers zoals Papias, Irenaeus, Origines, Eusebius en Hiëronymus beweren dat Matteus de eerste was die in het Hebreeuws ‘de woorden van Jezus’ (‘logia’) had opgeschreven en ‘ieder vertaalde ze (die woorden) zo goed hij kon’. Zo bestaat het evangelie volgens Thomas ook alleen maar uit uitspraken van Jezus. Het Matteusevangelie zoals wij het kennen is in het Grieks geschreven en bevat heel wat méér dan alleen de woorden (logia) van Jezus. Daar zijn de ‘logia’ verpakt (door wíe trouwens?!) in een mythisch wonderverhaal, zoals er duizenden van die verhalen zijn geschreven.

Hiëronymus bevestigt in de vierde eeuw nog het bestaan van het ‘Hebreeuwse’ evangelie en citeert eruit. Ook de andere kerkvaders deden dat maar hebben het dan over ‘Evangelie van de Nazarenen, Evangelie van de Hebreeën, Evangelie van de Ebionieten’. In die ‘joodse’ evangeliën vinden we nogal wat andere opvattingen dan in het ons bekende en gecanoniseerde NT. Maar… we wisten van al die andere evangeliën niet eens het bestaan, laat staan de inhoud ervan.

Ruwweg kunnen we vaststellen dat de eerste bewegingen naar het Oosten (Joodse christenen) en naar het Westen (Paulus) allengs ‘gekleurd’ zijn door theologisch gedachtegoed uit latere tijd. We worden dus in feite geconfronteerd met menselijke interpretaties van toen. Het beeld van de vrouw had in het na-Jezische christendom al een paar deukjes opgelopen maar het stond in de eerste eeuw nog redelijk onbeschadigd overeind.

Het is helemaal de vraag of Paulus werkelijk de vrouwenhater was, die sommigen met nét iets teveel graagte in hem zien. Teksten, die aan hem worden toegeschreven hebben echter een verwoestend effect gehad. Ze zijn in latere tijdperken gebruikt om de verregaande onderdrukking van de vrouw te ‘rechtvaardigen’, met de bijbel als Gods woord te ‘onderbouwen’. En dat allemaal door angst voor de vrouw, angst voor de seks. Angst waar vooral de kerels aan leden. Alles wat daar niet bij paste werd weg gecensureerd of eenvoudigweg tot ‘niet geopenbaard’ verklaard!

Maar de teksten komen eraan! De Taliban waren een tijdje erg dicht bij huis, zelfs helemaal binnen. Of we het nu willen weten of niet. Maar ja… als je de geschiedenis niet wilt 'kennen', kun je er onmogelijk iets van 'leren'.

Groeten.

Fons.

[carel]

Hi Fons,

Je zit goed in de materie, leuk!

Nu zeggen theologen van vandaag wel eens dat die mensen ‘de maagdelijkheid van Maria ontkenden’, maar dat is de grammofoonplaat achterstevoren afdraaien.

Verhelderend. Men bedenkt na verloop van tijd iets en gebruikt dat als maatstaf om vroeger gedrag te verklaren. Zo is het ongetwijfeld gegaan. Ik kan dan alleen maar zeggen: leve de wetenschap, want daarin is stevig afgerekend met dit soort larie. Die vergelijking met een achterstevoren afgedraaide grammofoonplaat klopt intentioneel zeker, maar het punt is dat die wel tijdsvolgordelijk is opgenomen, het 'begin' en 'eind' zijn met elkaar verbonden, wat je ook doet. Hier, in het religieuze geval, is de larie pas later ontstaan en is niet causaal verbonden met de feitelijkheid van toen. Sorry, soms ben ik echt een zeikerd Fons

Die eerste christenen konden de maagdelijkheid niet ontkennen want daar was tóen nog helemaal geen discussie over. De maagdelijkheidsmanie en het maagdelijkheidsdogma dat daarvan het gevolg was zijn van véél latere datum. Welke 'steekhoudende argumenten' worden trouwens voor dat maagdelijkheids-dogma gegeven?

Dat is een goede vraag en ik heb er geen antwoord op. Het begrip 'onbevlekte ontvangenis' werd er vroeger zo hard ingeramd dat je het wel uit je hoofd liet om er verder over na te denken. Als je tegenwoordig aan een jonge willige meid -ja, die zijn er 8) - zou vragen of ze een 'onbevlekte ontvangenis was', dan kon je zomaar tegen een ram voor je hoofd aanlopen, zo ze deze uitdrukking al begreep 8)

* Matteüs en Lucas putten zich uit om te bewijzen dat Jezus ‘uit het geslacht van David’ is. Waarom loopt die stamboom dan via Jozef, als hij niet Jezus’ vader was? Dat slaat toch nergens op! (De gekunstelde constructies die een en ander moeten ‘verklaren’ ken ik. Die hoef je me dus niet te melden.) Dit is dus gewoon een flinke mispeer in de Bijbel. Kunnen ze wel proberen onder de mat te schoffelen, maar veel succes zal men niet hebben.

* In Matteüs wordt (NB als bewijs!!!) verwezen naar een profetie van Jesaja: “Ziet: de maagd is zwanger en zal een zoon ter wereld brengen en gij zult hem de naam Immanuel geven”. Bij Jesaja staat het Hebreeuwse woord ‘almah’, dat ‘jonge vrouw’ betekent. Dat woord is in het Grieks vertaald met ‘parthenos’ en dat betekent (ook) ‘maagd’. Maar… het woord ‘maagd’ is in het Hebreeuws: ‘bethulah’. Dus… slordige vertaling. Maar ja… Men heeft ooit de keuze gemaakt dat Maria door God 'bevlekt' zou zijn en men is 'vergeten' dat dienovereenkomstig in alle teksten aan te passen. In de teksten van Mattheus heeft men het wel aangepast, in anderen niet en een 'vertaalfoutje is zo gemaakt'

* Paulus zegt over Jezus: “Die naar het vlees is geboren uit het geslacht van David” en: “Die is geboren uit een vrouw”. Niet uit een maagd dus, maar uit een v·r·o·u·w! Paulus zegt wel eens meer verstandige dingen. En 'uit het geslacht van David' is dus Jozef, zo lijkt me toe. Kun je weinig anders van maken.

* In een vroege vertaling van het NT, vorige eeuw teruggevonden in een klooster in de Sinaï, staat letterlijk: ’… en Jozef, met wie de maagd Maria was verloofd, verwekte Jezus, die de Christus wordt genoemd’. Dit boek staat dus niet in de canon. Je kunt raden waarom niet!!! Wie heeft dit dan weggeschoffeld? En wat ben ik blij dat dit soort documenten uiteindelijk toch weer boven water komen. Misdaad, en dat is het veranderen van teksten, niks meer, niks minder, loont niet.

* Uit het evangelie volgens Nicodemus: ’Wij ontkennen dat Hij uit ontucht stamt. Integendeel: wij weten dat Jozef met Maria is getrouwd en dat Hij niet uit ontucht is geboren’. (proces voor Pilatus) Die houden we erin 8) Hij/zij is uit ontucht geboren...

* Evangelie volgens Filippus: ’Sommigen zeggen: Maria is bevrucht door de Heilige Geest'. Zij dwalen en weten niet wat ze zeggen. De Heer zou niet gezegd hebben “Mijn vader die in de hemel is”, als Hij niet nog een andere vader had; Hij zou dan eenvoudig “Mijn Vader” hebben gezegd’. Lijkt logisch, maar ja… Dan moet je je dochters dus ook al waarschuwen voor een lustig ronddolende geest. Dan is het niet de Heilige geest maar de Geilige geest, zoals een vorige paus dat zou hebben kunnen zeggen... Het moet niet heel veel gekker worden..

* Kerinthos, de mysticus aan het einde van de eerste eeuw stelde dat Jezus een zoon was van Jozef en Maria, een mens als alle mensen maar rechtvaardiger, verstandiger en wijzer. Pas na Zijn doop was Hij de Christus. Zit wat in. Vooral dat 'mens als alle mensen', een weinig mystieke opmerking trouwens

* In oude joods-christelijke evangeliën roept de stem, die na de doop vanachter een wolk klonk: ”HEDEN heb Ik U VERWEKT”. In onze evangeliën trouwens ook. Jezus is dus pas door God ‘verwekt’ NA Zijn doop door Johannes. En…? Moet dat weer anders verstaan worden? Dan moeten dat vroeger ofwel tochtige kerken geweest zijn, waar wolken vrijelijk konden rondzweven ofwel hebben we hier te maken met een wat schuwe JHWH, die een wolk nodig heeft om zich onzichtbaar te maken. Tip voor de volgende keer: ook niks zeggen van achter je wolkje, dan weet niemand dat je geweest bent ... en dan kun je er van maken wat je wil

De joodse christenen kenden (welhaast) zeker meerdere evangeliën die later door het (de) concilie(s) niet in het NT werden opgenomen. Vroegchristelijke schrijvers zoals Papias, Irenaeus, Origines, Eusebius en Hiëronymus beweren dat Matteus de eerste was die in het Hebreeuws ‘de woorden van Jezus’ (‘logia’) had opgeschreven en ‘ieder vertaalde ze (die woorden) zo goed hij kon’. Zo bestaat het evangelie volgens Thomas ook alleen maar uit uitspraken van Jezus. Het Matteusevangelie zoals wij het kennen is in het Grieks geschreven en bevat heel wat méér dan alleen de woorden (logia) van Jezus. Daar zijn de ‘logia’ verpakt (door wíe trouwens?!) in een mythisch wonderverhaal, zoals er duizenden van die verhalen zijn geschreven.

Interessant stukje dit. Je ziet hier hoe de verschillende verhalen niet anders dan warrig konden zijn. Wel of niet in het hebreeuws, dan in het Grieks (dat meende ik me ook te herinneren). En mythische wonderverhalen worden tot aan de dag van vandaag nog steeds geschreven en gretig 'geconsumeerd'. ik denk, uit velen, aan JRR Tolkien en JK Rowling. En vlak Spielberg ook niet uit. Mythische verhalen doen het goed en dat zal ongetwijfeld zo blijven.

Maar… we wisten van al die andere evangeliën niet eens het bestaan, laat staan de inhoud ervan.

Het vinden van deze andere evangelien (gospels) lijkt me een prachtig verhaal. Ik heb in een docu wel gezien hoe het laatstgevonden evangelie, dat van Judas, terecht is gekomen. Een prachtige zoektocht, vol toevalligheden en 'saved by the bell' momenten. Dat evangelie lag op een gegeven moment gewoon ergens weg te rotten.

Ruwweg kunnen we vaststellen dat de eerste bewegingen naar het Oosten (Joodse christenen) en naar het Westen (Paulus) allengs ‘gekleurd’ zijn door theologisch gedachtegoed uit latere tijd. We worden dus in feite geconfronteerd met menselijke interpretaties van toen.

Niet helemaal. Het is eerder een reeks van interpretaties, de een voortbouwend op de ander, met een sterk dogmatisch keurslijf dat al wel heel snel ontstond. Precies wat je bij crea's ook ziet: men mag denken in die gemeenschappen wat men wil, zolang de basispremisse maar blijft: Genesis=waar.

Het is helemaal de vraag of Paulus werkelijk de vrouwenhater was, die sommigen met nét iets teveel graagte in hem zien. Teksten, die aan hem worden toegeschreven hebben echter een verwoestend effect gehad. Ze zijn in latere tijdperken gebruikt om de verregaande onderdrukking van de vrouw te ‘rechtvaardigen’, met de bijbel als Gods woord te ‘onderbouwen’.

Daarom is het belangrijk dat helder wordt wat Paulus naar alle waarschijnlijkheid wel en wat niet geschreven heeft. Dan kun je de larie die later ontstond stukje bij beetje ontrafelen.

En dat allemaal door angst voor de vrouw, angst voor de seks. Angst waar vooral de kerels aan leden. Alles wat daar niet bij paste werd weg gecensureerd of eenvoudigweg tot ‘niet geopenbaard’ verklaard!

Angst voor de seks? Hoezo angst? Kerels doen er stoer over, net alsof ze het met honderden vrouwen hebben gedaan. Als ze angst hebben is het omdat er een vrouw opstaat die schallend van de lach amechtig over de vloer rolt, en nauwelijks verstaanbaar zegt: "... Jij, met honderden vrouwen, met dát dingetje woehahaha..."

Denk ik dan ...

[FonsV]

9. Kerkvaders en anderen over de vrouw.

Laat ik 'rustig' verder gaan. Wel, om alle ellende vóór te blijven: ik geef hieronder alleen maar een zéér bescheiden (!!!) aantal van de vele citaten van mensen, die belangrijk of zeer belangrijk zijn geweest voor de West-Europese ‘joods-christelijke cultuur’.
Ik wil niet beweren dat de geciteerden totaal ‘onbenullige nietsnutten’ waren of iets dergelijks. De meesten hebben door hun vaak zéér omvangrijke werk ook veel goeds betekend! Ze hebben op één punt echter mijn inziens fors misgekleund. En… dat hebben we geweten en weten we nog steeds een beetje! En… is zelfs dat ‘beetje’ niet ‘teveel’?

WAARSCHUWING: Het zijn (ondanks een rigoureuze selectie) drie volle A4-tjes (die ik dus in twee gedeelten plaats) en de tekst is niet wat je noemt ‘opmonterend’. Alleen bedoeld voor geïnteresseerde ‘lezers’ en ‘lezeressen’. En wie het allemaal al wist, had het dus niet hoeven lezen. Daarom…niet zeuren achteraf! Dank u!

* Clemens van Alexandrië (± 150 – 215) was nog behoorlijk ‘vrouwvriendelijk’. Hij schrijft: ‘Alleen al het bewustzijn van haar eigen aard moet bij de vrouw schaamte opwekken’. Dat lijkt geen compliment maar hij schrijft ook: ‘‘Het huwelijk is zeer waardevol want het is een religieuze band tussen zielen. Zij die hun leven in gemeenschap delen krijgen ook een gemeenschappelijke genade en een gemeenschappelijk heil’. Niet alles op aan te merken dus.

* Tertullianus (± 160 – 220), zelf gehuwd: ‘Dochters van Eva, Gods oordeel werkt nog steeds over jullie soort. Jullie blijven schuldig! Jullie zijn de invalspoort van de duivel. Jullie hebben het zegel van de boom geschonden. Jullie hebben het eerste goddelijke gebod genegeerd. Jullie zijn het ook die alle moeite hebben gedaan om de man over te halen, terwijl de duivel niet bij machte was hem aan te vallen. Jullie hebben het beeld van God, de man, wat al te gemakkelijk verbrijzeld. Door jullie ongehoorzaamheid… moest zelfs de Zoon Gods sterven’.
Platvloerse nonsens? Of vind jij dat daar toch wel ‘iets inzit’? (Gewetensonderzoek.)

* Hiëronymus (347-420): Het huwelijk is uiterst verderfelijk met als enig lichtpuntje: ‘het kan nieuwe maagden opleveren’. Haha!!! (Sorry) En: ‘Jezus zou niet voor de geboorte uit een maagd hebben gekozen als Hij haar als weinig kuis had moeten beschouwen omdat haar schoot bevlekt was met mannelijk zaad’.
Hiëronymus is heilig verklaard en tot kerkleraar verheven.

* Ambrosius (339-379): ‘De deugd van maagdelijkheid is eigendom van het christendom. Je vindt ze niet bij de heidenen noch bij de natuurvolkeren noch bij de Joden. Nergens anders vindt men levende wezens waar deze deugd ook voorkomt’.
Van de priesters (die in die tijd nog gehuwd mochten zijn) eist hij zich te onthouden van omgang met hun vrouw omdat zij anders zouden lijken op ‘honden die naar hun eigen braaksel terugkeerden’. Getver!!!
Ambrosius is heilig verklaard en tot kerkleraar verheven.

* Augustinus (354-430): na een ‘seksueel turbulent’ leven en een ontroerende bekering tot het christendom wordt hij in 395 gewijd tot bisschop van Hippo. Hij is een enorm productief schrijver geweest. O.a.: ‘Wij waren namelijk allen in die ene mens, die in zonde is gevallen door toedoen van een vrouw, die vóór de zonde uit hem was gemaakt. In één hebben wij gezondigd en allen zijn wij geboren voor het bederf. Die zonde is de oorzaak van al onze rampen’. Hij beriep zich op een passage uit de brief van Paulus aan de Romeinen. Hij maakte daarbij echter een vertaalfout en een interpretatiefout en zadelde de mensheid voor vijftien eeuwen op met een diep wortelend zondegevoel.
‘Zij (Adam en Eva) hechtten daarom vijgenbladeren aaneen, zo wordt er verteld, en maakten daar schaamlappen van; want in het deel dat ze bedekten voelden ze het. Vandaar komt de erfzonde en daarom wordt niemand zonder zonde geboren. Alleen Christus is zonder vleselijke lust verwekt en ontvangen; daarom is Hij ook gevrijwaard van elke bevlekking door de erfzonde’.

Augustinus was wel een eerlijk man met een hoge plichtsbetrachting. Geen vrouw zette ooit een stap binnen zijn deur. Hij sprak nooit met een vrouw als daar geen derde bij aanwezig was. Zelfs voor zijn eigen zuster en nichten, die alle drie non waren, maakte hij geen uitzondering.
Augustinus is heilig verklaard en tot kerkleraar verheven.

* Odo van Cluny (879-942), Benedictijner abt: ‘De schoonheid van het lichaam zit slechts in de huid. Als de man echter kon zien wat er onder de huid zit, zou de aanblik van de vrouw hem doen walgen… Als wij spuug of drek met geen vingertop willen aanraken, hoe kunnen we er dan naar verlangen deze zak vol drek te omhelzen’? (Toemaar!)
Odo is heilig verklaard.

* Albertus Magnus (1200-1280): ‘De vrouw is ongeschikter voor de deugdzaamheid dan de man omdat ze meer vloeistof bevat dan de man. Een eigenschap van vloeistof is nu: eenvoudig op te nemen en moeilijk vast te houden. Vloeistof is moeiteloos te beroeren. Het is daarom dat vrouwen wispelturig en nieuwsgierig zijn.
Als de vrouw met een man geslachtsgemeenschap heeft zou zij, als dat mogelijk was, op dat moment ook onder een andere man willen liggen. De vrouw kent geen trouw… De vrouw is een mislukte man en bezit vergeleken met de man een gebrekkige en foutieve natuur. Daarom is zij onzeker van zichzelf’.
En verder: ‘Bij mijn biecht-afnames in Keulen vernam ik dat galante minnaars vrouwen versieren met behoedzame aanrakingen. Des te sterker vrouwen dit lijken af te wijzen, hoe meer ze er naar hunkeren. Alleen om netjes te lijken doen vrouwen net of ze het afwijzen maar ze zijn allang van plan om toe te geven’.
Albertus is heilig verklaard en tot kerkleraar verheven.

(Wordt vervolgd.)

Groeten.

Fons.