1. Inleiding.
Om ‘ab ovo’ te beginnen: God schiep de mens Adam. Hij krijgt een ‘hulpe hem gelijk’. Haar naam is Eva. Aangenaam kennismaken.
Was Adam nu óók: ‘een hulp háár gelijk’? Mijn spontane want logisch lijkende antwoord is: “Ja”. Als de één gelijk is aan de ander is de ander gelijk aan de één. Tóch? Er waren wel wat ‘ludieke’ verschilletjes tussen beiden, maar 'als hulpe’ waren ze blijkbaar aan elkaar gelijk.
Alleen… als ze uit het paradijs worden verdreven zegt God tot Eva: “Naar je man zal je begeerte uitgaan, hoewel hij over je heerst”! En dat klinkt toch weer even anders dan dat ze elkaars gelijken zijn. Dus… wat stáát er déze keer nu weer geschreven? (En dan is het in de praktijk vaak ook nog eens zo dat de man heerst en dat de vrouw 'de broek aanheeft'. God krijgt blijkbaar niet altijd Zijn zin.)
Voor velen was (en is) het nu echter wél ‘duidelijk’: de vrouw is ondergeschikt aan de man dus niks te: ‘aan hem gelijk’!!! Meer spirituele Joden en ook bepaalde groepen gnostische christenen dachten daar toentertijd al anders over, maar zij waren in de minderheid en DUS had hun mening onvoldoende invloed! Officieel = ‘volgens de meerderheid’ mocht de man over de vrouw ’beschikken’.
Het huwelijk is er voor de voortplanting. (Alléén daarvoor?) Het seksuele genoegen, beleefd aan deze activiteit, wordt overigens niet uitdrukkelijk ontkend. Een jonggehuwde man hoefde het eerste jaar niet in dienst om ’vreugde te brengen aan de vrouw die hij had getrouwd’. En dat ging volgens mij niet (alleen) over de aardappels schillen en de vuilnisemmer op straat zetten.) Waren er na tien jaar nog geen kinderen, dan moest de man hertrouwen of een tweede vrouw nemen. Polygynie mócht dus. Polyandrie niet.
En een man kon scheiden door zijn vrouw weg te sturen. (Andersom ging niet.) Redenen? Deze:
* Als hij haar gedrag onbetamelijk vond (b.v. ze droeg geen sluier).
* Als zij in het openbaar met een vreemde man sprak.
* Als ze (volgens rabbi Hillel) niet voor het eten had gezorgd.
* Als zij (!) (of hij, maar wie hield dat toen voor mogelijk?) onvruchtbaar was. Als er geen kinderen kwamen dus!
Een man mocht geen overspel bedrijven WANT (dat was de opgegeven reden!) daarmee ’verminderde hij de waarde van het bezit van haar echtgenoot’! Mooi motief! Over ‘gelijkheid’ gesproken!
De Joodse cultuur vormde overigens destijds geen uitzondering. Ere wie ere toekomt! Bij veruit de meeste volkeren uit die tijd en in dat gedeelte van de wereld waren de vrouwen – in ieder geval in het openbare leven – van minder betekenis dan de mannen. Daar is de maatschappij een ‘mannenmaatschappij’ waarin de vrouwen, kinderen, vee, huis en haard ‘het bezit’ waren van de man. Buitenshuis voerde de man het woord en had de vrouw te zwijgen en te luisteren.
En op een aantal plaatsten is daarin weinig tot niets veranderd. Er zijn hier en daar groepen mannen-broeders, maar over vrouwen-zusters hoor je minder. Soms is het zelfs erger geworden. Denk ik wel eens. En… vreemd of niet vreemd, ik heb dan medestanders, die dat ook denken.
We zullen de geschiedenis eens langs gaan.
Groeten.
Fons.
PS en vooral NOTA BENE: Ik geef alleen maar naar beste weten feiten uit het verleden. Dat de slag bij Nieuwpoort in 1600 plaats had kan ik ook niet helpen.
