Mythe 1

[FonsV]

1. Mythen en waarheid

Kuhn: "De rationele/verstandelijke kant van godsdienst en spiritualiteit ligt nog steeds in de schaduw van de donkere Middeleeuwen. We zijn zowel gehypnotiseerd door als het slachtoffer van voorstellingen, die vanaf de kansel en in cursussen werden en worden aangeboden.

En dit zal doorgaan tot we én de scherpzinnigheid én de moed kunnen of durven opbrengen om onderscheid te maken tussen
* aan de ene kant: de mythe, de beeldspraak, het drama en het symbool en
* aan de andere kant: de bezinksels van de geschiedenis".

De ontdekkingen die ik (Fons) heb gedaan, hebben een diepe indruk op me gemaakt. Ik vraag me alleen af: hoe heb ik het allemaal zolang kunnen missen? En ik hoop dat mijn lezers en lezeressen na verloop van tijd hetzelfde kunnen zeggen. En dan heb ik stilletjes één bepaalde lezer op het oog.

Maar eerst dus de mythe.

De wezenlijke kracht van mythen is dat zij de staat van zelfbewustzijn op een hoger niveau kunnen brengen en WAARHEDEN KUNNEN OPENBAREN DIE LANGS ANDERE WEGEN NIET TE KENNEN ZIJN. (In grote vette letters op dat tenminste het beweerde tot je brein doordringt!)

Toch behoort op dit moment het woord 'mythe' tot de slechtst begrepen woorden. Gebruik het woord 'mythe' en 'men' denkt spontaan dat je het hebt over iets ver weg, iets dat niet écht bestaat en dus zonder 'praktische' betekenis is. "Ja, maar dat is máár een mythe"! Kijk in het eerste het beste woordenboek.

En zeg dan op zomaar een forum eens: "De evangeliën zijn mythen; trouwens… 95% van Bijbel is mythe". De reacties kun je dan wel raden.

Een paar zinnen van Kuhn:

1. De mythe, zoals gebruikt door de 'verlichte wijzen' in o.a. de Bijbel, is geen fictie maar de meest ware aanduiding van een 'eeuwige waarheid'. 'Zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten is een waarheid, ook al is er geen waard en/of is het café leeg.

2. De mythe is de meest waarachtige beschrijving van de werkelijke menselijke ervaring. Geschiedenis mag werkelijk zijn, hij is minder waar dan de mythe. De mythe is 'eeuwig', niet tijdgebonden, de actuele gebeurtenis is maar 'even' en wél tijdgebonden. 'Levenswaarheid' is eeuwig en geldt altijd.

3. Mythologie was de favoriete manier van onderrichten in de Oudheid.

Wat té vaak niet wordt gezien is dat je van alles kunt 'meemaken' zonder 'volledig te vatten' wat je werkelijk in al zijn volheid is overkomen (wát je hebt meemaakt).

De diepste waarheden aangaande 'leven', 'ziel', onze 'plaats in het heelal', onze pogingen om tot een 'dieper inzicht' te komen en bóven alles: het 'mysterie God' kunnen alleen beschreven worden in een beeldverhaal (mythe) of in een ritueel drama. Allemaal 'praat en gedoe van beneden over Boven'.

De mythe zelf, indien letterlijk genomen, is doorgaans fictie, de waarheid die erin wordt verkondigd is dat niet, die is werkelijk. Mythe duidt aan: 'wat altijd al zo was, nu nóg zo is en altijd zo zal zijn'. In een historisch verslag vind je alleen maar een eenmalige gebeurtenis uit het verleden.

Kijk naar de Griekse mythen en drama's, die stuk voor stuk een eeuwige menselijke waarheid uitbeelden, ook al hebben de verhaalde feiten nooit plaats gevonden. Dat geldt van Narcissus die verliefd werd op zijn spiegelbeeld, van Icarus die overmoedig met kunstvleugels naar de zon probeerde te vliegen en van Oedipus, door Freud tot het einde uitgewerkt.

Op DIE manier zijn de verhalen van de Verloren Zoon en de Barmhartige Samaritaan volledig en voor eeuwig waar en verder als feiten desnoods nooit 'écht gebeurd'.

Dit alles 'tot je eigen vlees en bloed maken' is niet in een handomdraai gebeurd. Toch dient ieder te beseffen dat godsdienst, godsdienstige ideeën, het goddelijke, Gods werking met de mens, de mysteries etc. alléén verteld kunnen worden in een mythe, beeldspraak, verbeelding, gelijkenis, metafoor of drama. Dus... op geen enkele andere manier!!!

Juist het 'letterlijk' of als historie verstaan van mythen leidt tot afgoderij of nonsens: 'God schiep de wereld in zes dagen en de zevende dag rustte Hij'. Wekenlang kunnen 'ze' daarover op de fora bekvechten of dat nu wél of niet waar (gebeurd) is! Gewoon verloren tijd, gebaseerd op onbegrip. 'Denk' ik omdat ik dat heb 'ingezien'.

Het Christendom dient niet ge–DE-mythologiseerd te worden, maar ge-RE-mythologiseerd.

Maar daarop wordt nog wel een keer (of wat) teruggekomen.

Groeten.

Fons.

[carel]

Hi Fons,

Ik had even wat tijd nodig om je stuk te lezen, de andere komen ook aan de beurt.

Ik kan me goed vinden in deze beschrijvingen. Ervaringen overbrengen doe je op een heel andere manier dan kennis en feiten verzamelen en erover communiceren. In die zin is onze maatschappij wat al te rationalistisch geworden. En te reductionistisch.

Met reductionistisch bedoel ik dit: stel je staat voor een schilderij, bijvoorbeeld Vrouw spelend op het virginaal van Jan Steen 1626-1679



Reductionisten, zeg maar wetenschappers, hebben het dan over het pigment dat gebruikt is, het materiaal om hoogsels aan te brengen, doek of hout, kwastgebruik en soms kleurtonatie, compositie.

Liefhebbers van schilderijen zien compleet andere dingen. Moet je dit schilderij eens laten zien aan 10 verschillende mensen (geldt overigens voor elk schilderij). Wat je dan hoort zijn de mythen. Daarmee geef ik aan dat mythen juist heel dichtbij staan en tegelijk wil ik aangeven dat wetenschap maar een gedeelte ziet, de rest staat buiten de wetenschap en dat is maar goed ook.

Dit zie ik bijvoorbeeld. ik zie een jonge vrouw spelen op een virginaal. Dat is een voorloper van de piano en kostte een bom duiten, dus die vrouw was van goede/rijke komaf en dat zie je aan alles, haar kleren, haar houding, de verzorgdheid van haar uiterlijk, de voor die tijd modieuze kleding.
Een liefhebber - in de schaduw - staat over het virginaal gebogen, aandacht voor de muziek of is het voor de speelster. Hij zou ook wel eens willen 'spelen', dubbelzinnig is hij een liefhebber van muziek of van mooie jonge vrouwen. En die schaduw versterkt het dubbelzinnige beeld, hij loert een beetje. Jazeker, want Jan Steen stond daarom bekend. En dat 'spelen' gaat zo beginnen, want kijk, in de gang naar de kamer komt een knecht een hele grote luit brengen. Een luit was bij uitstek een dubbelzinnig instrument, en een hele grote luit betekent dat het er flink op zal gaan (kies je eigen uitleg maar). Jan Steen op zijn best dus.

Je ziet wat ik doe. Ik geef gevoelsimpressies, maar ook informatie die ik uit allerlei boeken heb gehaald. Een 'educated guess' dus. Stukje mythe, want ik was er ook niet bij, en een stukje 'wetenschap', beschreven door kenners van het oeuvre van Jan Steen.

Hier geeft hij in een sterk vergelijkbaar tafereel weer dat het echt om de muziek gaat:

Het Christendom dient niet ge–DE-mythologiseerd te worden, maar ge-RE-mythologiseerd.

Waarom? Ik ga ervan uit dat je bedoelt dat de mythen in het kader van de huidige tijd moeten worden geplaatst, omdat ze dan weer betekenis krijgen voor hen die de oorspronkelijke betekenis niet kennen. Welnu Fons, die kent niemand, want daarvoor moet je in die tijd geleefd hebben, moet je de ruwe en de fijnzinnige kanten van toen aan den lijve hebben ervaren. Haal je het uit de context en tijd, wat blijft er dan over?