Waarom is er muziek?

[FonsV]

Natuurlijk (voor mij natuurlijk) wil ik het Prinsengrachtconcert niet missen en dus stemde ik daarop af toen ik het in de gids aangekondigd zag. Bleek het een herhaling te zijn van 2006 met de pianist Lang Lang. Ik heb graag nog een keer gekeken. Gekeken, geluisterd bedoel ik. Vooruit: beetje gekeken, vooral met de ogen dicht geluisterd.

En al luisterend komen dan allerhande gedachten en vragen bij me op.

* Ik kan zien dat iemand kijkt, kan ik horen dat iemand luistert? Wie heeft er ooit ook alweer gezegd: “Ik kan zien dat je ziet, niet horen of je hoort”.

* Muziek is er zolang muziek wordt gemaakt. Geschreven muziek hoor je niet, is dus geen muziek. 'n Woord kun je horen zolang het gezegd wordt.

* De Griekse filosoof Heraclitus zei: “Panta rhei” = “Het al beweegt”. Hoe hij het bedoelde heeft hij het bedoeld. Dat zal wel weer voorwerp van interpretatie zijn. Of kunnen worden. Maar op atomair niveau lijkt hij gelijk te hebben.

* Vraag: bestaat de schepping zolang zij wordt geschapen? Gek dat schepper mannelijk is en schepping vrouwelijk? Bestaat het heelal zolang het geschapen wordt? Of gaat dat hier niet op? Pythagoras beweerde dat het heelal een muzische harmonie is. Dan weer wél, natuurlijk.

* Het zal wel aan mijn roots liggen maar zomaar kwam de tekst bij me op: 'In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Het was in het begin bij God. Alles is erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat'. Gnostische praat, ik weet het, maar daarom nog geen onzin. De vraag blijft: Hoe versta ik die woorden?
Maar... er staat niet 'In het begin was het/de Schrift'.

* 'Wonder'lijk (!) dat allerhande mensen, ongeacht kleur, leeftijd, nationaliteit, ras etc. etc. etc. in staat zijn om luisterend naar muziek spontaan tot één grote familie te worden zonder gezeur over tolerantie en/of respect en dat soort zaken. Je zou willen dat er altijd muziek te horen was. In de hoop dat de onmuzikalen zich spontaan aansluiten omdat het daar zo 'gezellig' is.

Het Prinsengrachtconcert van dit jaar moet nog komen zeker. Ik hoop het. Ga ik weer luisteren.

Groeten.

Fons.

[carel]

Hi Fons,

Hey, dat is leuk, je hebt gekeken naar het Prinsengrachtconcert van 2006. Pianist Lang Lang, Chinees. Op een prachtige concertvleugel, uiteraard een Steinway & Sons.

Ik had daar ook een heleboel gedachten bij, compleet andere dan jij had. Kijk maar:

- wat beheerste die pianist zijn materie, veel raffinement in zijn snelle passages en veel diepte in de langzamere. Vooral de stukken van Mozart, Lizt, Schumann vond ik van uitstekend gehalte

- Hij speelde ook samen met een jonge Nederlandse pianist, naam kwijt. Daarin zag je dat Lang Lang op latere leeftijd een uitstekend docent zal zijn, hij hielp de jonge veelbelovende tiener een stap te zetten

- het verbaasde me hoe goed deze chinees thuis was in de klankcultuur die de zijne niet is, het samenspel met zijn vader (Horses) liet dat duidelijk zien, dat waren echt chinese klanken

- Hij speelde een stuk naar en arrangement van Horowitz en dat moet je maar durven. Heel knap, alhoewel ik eigenlijk niet zo hou van die vlugge passages, knap, ja, raakt het muzikale essenties? Voor mij niet zo

Uiteraard ben ik daarna zelf achter de vleugel gekropen, dat stuk van Schumann vond ik mooi. Gedeelten kwamen er vrij snel uit, maar ook hele stukken niet, ik ben meer een balladspeler en dan is de tonaliteit toch net weer wat anders.

* 'Wonder'lijk (!) dat allerhande mensen, ongeacht kleur, leeftijd, nationaliteit, ras etc. etc. etc. in staat zijn om luisterend naar muziek spontaan tot één grote familie te worden zonder gezeur over tolerantie en/of respect en dat soort zaken. Je zou willen dat er altijd muziek te horen was. In de hoop dat de onmuzikalen zich spontaan aansluiten omdat het daar zo 'gezellig' is.

Muziek verbindt. En precies daarom ben ik er gek op, ik speel zelf verschillende instrumenten, hoofdinstrument gitaar en piano, en heb een bandje. Gekke vorm van expressie eigenlijk, muziek.

* Het zal wel aan mijn roots liggen maar zomaar kwam de tekst bij me op: 'In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Het was in het begin bij God. Alles is erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat'. Gnostische praat, ik weet het, maar daarom nog geen onzin. De vraag blijft: Hoe versta ik die woorden?
Maar... er staat niet 'In het begin was het/de Schrift'.

Gekke tekst, vooral "in het begin was het woord" (Johannus 1) Op mij komt dat als filosofisch over, in het vormgeven van dingen die we (nog) niet begrijpen zoeken we vaak woorden om de gebeurtenis 'naam' te geven. Geen onzin dus.

[FonsV]

Dag Carel,

Ik had daar ook een heleboel gedachten bij, compleet andere dan jij had.

Ik had meer gedachten dan ik opschreef hoor en nagenoeg al jouw gedachten zaten erbij.

Het was inderdaad een Steinway and Sons met dempvilt tussen de snaren (bovenste stuk tussen stempennen en de bovenrand waar de snaren over lopen). Klasse-instrument!!!

De onbekende pianist heet Lucas Jussen die toen 13 jaar oud was. Hij heeft nog een drie jaar jongere broer die net zo getalenteerd is. Erg muzikaal gezin vermoed ik. Een tijd geleden waren beiden samen op TV en speelden toen een quatre-mains. Als je je ogen open deed keek je ze uit.

Dat Lang Lang thuis was in de klankcultuur van zijn vader vond ik niet zó onverwacht. Die vader is ook Chinees en 'een appel valt niet ver van de boom' of: 'zoals de ouden zongen...'.

Gekke vorm van expressie eigenlijk, muziek.

Wat vind je er dan zo gek aan?

Ik heb zelf piano en fluit gespeeld maar na twee nogal ingrijpende rugoperaties gaat het niet meer zoals het ging en dat werkt op zich al verlammend. De eerste Prälude van das Wohltemperirte wil nog wel eens lukken, maar tweemaal achter elkaar is doorgaans teveel gevraagd. Ik moet het dus noodgedwongen van luisteren hebben. Gelukkig is muziek daar ook voor: beluisterd worden.

Dat de geciteerde tekst filosofisch bij je overkomt vind ik normaal. Er zit immers een hele filosofie achter.

Groeten.

Fons.

[carel]

Hi Fons,

Gekke vorm van expressie eigenlijk, muziek.

Fons: Wat vind je er dan zo gek aan?

Carel: Eigenlijk alles. We kunnen praten, lezen/schrijven en natuurlijk nonverbaal communceren. Maar muziek is ook communicatie. Bij mij is het echt een expressie-ding. Op familiefeesten pak ik mijn gitaar (Martin, Takamine of Taylor) en kom met een spontane song. En die zijn dan ook vaak voldoende de moete waard om verder uit te werken. Dus bepaald geen C-F-G muziekje. Maar dan weer zijn er hele perioden waarin ik tot niets nieuws kom. En dan kun je wel bestaande nummers goed spelen, de lol zou er toch snel vanaf zijn zonder dat 'scheppende'.

Ik heb zelf piano en fluit gespeeld maar na twee nogal ingrijpende rugoperaties gaat het niet meer zoals het ging en dat werkt op zich al verlammend. De eerste Prälude van das Wohltemperirte wil nog wel eens lukken, maar tweemaal achter elkaar is doorgaans teveel gevraagd. Ik moet het dus noodgedwongen van luisteren hebben. Gelukkig is muziek daar ook voor: beluisterd worden.

Ik krijg echt de koude rillingen als ik eraan denk dat mij dat natuurlijk ook kan overkomen. Niet meer kunnen spelen. Hoe vaak ik niet mijn gitaar pak als ik wat voor me heen zit te kijken. En dat zou ik niet meer kunnen... Lijktmedikkekut (sorry voor de term Fons, maar dat begrijp je wel)

Natuurlijk is luisteren ook prima. Ik heb genoten van dit concert. Wat een vakman deze jonge vent.

Het was inderdaad een Steinway and Sons met dempvilt tussen de snaren (bovenste stuk tussen stempennen en de bovenrand waar de snaren over lopen). Klasse-instrument!!!

Hoe zag je dat? ik heb zelf overigens ook een vleugel, een Gebruder Schultze, en die klinkt ook heel aardig. Ik speel zelf regelmatig op een Steinway en het verschil met mijn eigen vleugel is toch vooral te vinden in de lagere registers. Mijn vleugel is 1.50 meter diep en die Steinway is 2.50 meter en dat hoor je! Daar zoek ik dan vooral die lage registers op, met wat avontuurtjes in het hoog, dat weer wel natuurlijk. Ik speel dan graag de Mondschein sonate (Beethoven, maar dat wist je al) en Imagine van John Lennon. Het is grappig als ik dat nummer bij een optreden speel, dan is het stil, dat nummer heeft nog steeds een enorme kracht.

Dat de geciteerde tekst filosofisch bij je overkomt vind ik normaal. Er zit immers een hele filosofie achter.

Dat is ook zo. Filosofie is voor mij de deur naar nieuwe vergezichten. En ook oude filosofieen kunnen nieuwe vergezichten bieden.

[Locutus]

Maar muziek is ook communicatie.

Dit hoor je wel vaker en volgens mij wordt het zelden tegengesproken. Misschien hoog tijd dat dat een keer gebeurt?
Nee, ik heb er nog geen duidelijke mening over, maar ik ben op voorhand toch geneigd om te zeggen dat je met muziek maar moeilijk kunt communiceren (ik heb het dan puur over de muziek zelf, dus eventuele liedteksten wil ik buiten beschouwing laten). Want over welke informatie gaat het dan precies? Ok, ik zie wel dat er zoiets als droevige, vrolijke, boze en zelfs enge muziek is, dus in die zin kan het de stemming verraden van degene die de muziek schreef op dat moment, maar zegt dat nou echt zoveel, en bovedien, is het ook echt altijd waar? Moet je droevig zijn om droevige muziek te schrijven? Zelf kan ik in een vrolijke bui soms de meest droevige muziek opzetten.

En wat jij schrijft Carel, dat je met vrienden erbij soms de gitaar pakt en wat gaat spelen, dat is uiteraard een vorm van expressie, maar wat communiceer je daar dan precies mee?

Wat ben ik toch een zeikerd hè!?
Locutus

[FonsV]

Dag Locutus,

… maar ik ben op voorhand toch geneigd om te zeggen dat je met muziek maar moeilijk kunt communiceren.

En nu ben ik geneigd om te zeggen dat jij muziekdoof bent. Lijkt me erg vervelend maar een absoluut dove 'weet' niet wat hij mist. Van horen zeggen weten wat geluid is is niet weten wat geluid is. Ervaren is soms de enige toegangsweg tot kennen

<...> Want over welke informatie gaat het dan precies?

Besef je dat dit een ongelooflijk domme vraag is? Ik was eens in het blindengesticht in Grave. Tijdens de rondleiding was ik al verbluft toen mijn gids een deur opende waarachter een hoop geroep en ander lawaai te horen was. Het bleek de toegang tot een onverlichte, bijna donkere gymzaal te zijn waarin een 20-tal blinden aan het raggen was op wandrekken, klimpalen, in de ringen enz. “Hoe bestaat het”? Zei ik. De gids (een paar jongens aanwijzend): “Die zien bij vol dag licht nog geen hand voor ogen”.

Toen ik 's avonds wegging werd ik door een paar knullen uitgeleide gedaan. Eentje kwam naast me in de auto zitten, vond de sluiting van het dashboardkastje en haalde er een klein potje uit. Hij vroeg: “Is het van steen? Welke kleur? Is dit (dekseltje) van plastic? Welke kleur? Wat zit er in”? Ik beantwoordde elke vraag. Hij legde het potje terug en zei: “Mooi ding, heb het gezien”.

Dat was dus een staaltje 'rationele' communicatie. Bij muziek worden emoties en gevoelens gecommuniceerd, geen wiskundeformules, geen logaritmetafels, geen geologie etc. etc. etc. Als je geen muzikaal gehoor hebt val je buiten die communicatie en kun je moeilijk over muzikaal communiceren meepraten. En dat wordt dan behelpen of er het zwijgen toe doen.

Wat ben ik toch een zeikerd hè!?

Dat weet je zelf het beste, ik bedoel: dat kun/dien je zelf het beste te weten.

Groeten.

Fons.

[Locutus]

Ha die Fons!,

En nu ben ik geneigd om te zeggen dat jij muziekdoof bent. Lijkt me erg vervelend maar een absoluut dove 'weet' niet wat hij mist. Van horen zeggen weten wat geluid is is niet weten wat geluid is. Ervaren is soms de enige toegangsweg tot kennen

Eeehhh, heb ik ergens beweerd dat ik niet van muziek hou, dat het mij niet vrolijk maakt of ontroert?
Mijn laatste ontdekking: Confitebor tibi Domine van Pergolesi. Werkelijk schitterend! Ik zou alleen niet weten wat hij er precies mee wil communiceren (nogmaals: even los van de tekst). Het enige wat ik weet is dat ik het prachtig vind, dat het me ontroert. Eventueel zou ik er allerlei beelden bij kunnen hebben (heb ik overigens niet), maar dat zijn dan mijn beelden, en er is volgens mij weinig garantie dat Pergolesi die beelden er bewust heeft ingestopt. En als dat soort dingen wel bewust worden gedaan (ja, ik weet dat dat gebeurt), dan vind ik dat het er toch maar moeilijk uit te halen is. Het blijft dan toch vaak gokken.

Besef je dat dit een ongelooflijk domme vraag is?

Een serieuze vraag is zelden dom Fons, of het moeten rethorische vragen zijn zoals bovenstaande.

Bij muziek worden emoties en gevoelens gecommuniceerd, geen wiskundeformules, geen logaritmetafels, geen geologie etc. etc. etc. Als je geen muzikaal gehoor hebt val je buiten die communicatie en kun je moeilijk over muzikaal communiceren meepraten. En dat wordt dan behelpen of er het zwijgen toe doen.

Tsjonge, meneer heeft gevoel voor muziek. Hij wel natuurlijk.
Kijk, zoals ik net al zei heb ik wel degelijk een muziekaal gehoor. Tenminste, ik geniet er bijna elke dag van, ik luister vrij veel, speel een klein beetje gitaar en zing bij een koor. Het is voor mij ook nog eens de enige kunstvorm die me echt ontroert (met schilderkunst bijvoorbeeld of met dans heb ik dat eigenlijk nooit).
Maar mijn punt is: Ik zie dat niet als cummunicatie (of hooguit in minimale zin, zoals ik heb uitgelegd)!
Muziek is wat het is, klanken in een bepaalde volgorde die om een of andere reden bepaalde mentale snaren raken (is dat geen aardige metafoor?).

Groeten,
Locutus

[FonsV]

Dag Locutus,

Eeehhh, heb ik ergens beweerd dat ik niet van muziek hou, dat het mij niet vrolijk maakt of ontroert?

Neen, dat heb je inderdaad nergens beweerd. Je haalt een voorbeeld aan om het tegendeel nog eens te onderstrepen. Maar waarom dan zo quasi moeilijk gaan doen? Pergolesi's muziek riep ontroering in je op. Die ontroering ging bij jou niet gepaard met beelden. Zeg je. Waarom zou Pergolesi er überhaupt beelden in hebben gestopt? Als hij het heeft gedaan dan waren het zijn beelden en het is de gewoonste zaak van de wereld dat mensen dezelfde gevoelens delen zonder daarbij dezelfde beelden voor ogen te hebben. Jules de Corte was blind geboren, had dus geen beelden en, als hij ze had, waren die niet aan de zichtbare werkelijkheid ontleend.

Mijn laatste ontdekking: Confitebor tibi Domine van Pergolesi. <...> Maar mijn punt is: Ik zie dat niet als communicatie (of hooguit in minimale zin, zoals ik heb uitgelegd)!

En dat vind ik nou weer een onnodige en dus nergens toe dienende verenging van het begrip communiceren. Op die manier kun je van alles een probleem maken.

Verder: geniet in alle vrijheid van het schone waarvoor je oog, oor en/of gevoel hebt en deel dat genieten met anderen want daardoor wordt dat genieten alleen maar groter.

Groeten.

Fons.

[Locutus]

En dat vind ik nou weer een onnodige en dus nergens toe dienende verenging van het begrip communiceren. Op die manier kun je van alles een probleem maken.

Nee, dat is gewoon een kwestie van precies zijn:
"Communicatie is een proces waarbij men tracht een bepaald begrip over te dragen uit het ene voorstellingskader (de zender of de bron waarin zij wordt vervaardigd) naar een ander (de ontvanger) door middel van informatie die, volgens afspraak, naar dat begrip verwijst"

Groeten,
Locutus

[FonsV]

Dag Locutus,

"Communicatie is een proces waarbij men tracht een bepaald begrip over te dragen uit het ene voorstellingskader (de zender of de bron waarin zij wordt vervaardigd) naar een ander (de ontvanger) door middel van informatie die, volgens afspraak, naar dat begrip verwijst"

Dat is Wikipedia dat zich beperkt tot begripscommunicatie.
Maar kijk nu eens naar het woord zelf. Kunnen gevoelens via muziek gecommuniceerd worden?
En wat betekent het woord in 'communicerende vaten'?

Nee, dat is gewoon een kwestie van precies zijn.

Dat ben ik volledig met je eens.

Groeten.

Fons.